⏳ مدت زمان مطالعه: ۹ دقیقه | ✏️ ناشر/نویسنده: شورای آتلانتیک / آینتولا الایاند، ساموئل سگون و لیا جونک | 📅 تاریخ: ۱۰ مارس ۲۰۲۵ / ۲۰ اسفند ۱۴۰۳
⚠️ هشدار: بازنشر این مقاله با هدف ارائه دیدگاه‌های متنوع صورت گرفته و به معنای تأیید یا پذیرش مسئولیت دیدگاه‌های مطرح‌شده نیست.
چکیده اجرایی
آفریقا در حال افزایش نقش خود در پیشرفت فناوری‌های نوظهور از طریق مشارکت فعال در گفت‌وگوهای جهانی و ایجاد نقشه‌های راه برای توسعه، پیاده‌سازی و تنظیم مقررات این فناوری‌ها است. با این حال، **استراتژی‌های استفاده از این فناوری‌ها در بین کشورهای مختلف تفاوت زیادی دارند**، هم از نظر میزان پیشرفت و هم در مکانیزم‌های نظارتی.
این گزارش بررسی می‌کند که پنج کشور آفریقایی – آفریقای جنوبی، کنیا، نیجریه، غنا و زامبیا – چگونه به طور استراتژیک در حال هدایت مدیریت فناوری‌های نوظهور هستند تا زندگی شهروندان خود را بهبود بخشند و در عین حال خطرات بالقوه را کاهش دهند.
تمرکز اصلی این گزارش بر سه حوزه کلیدی فناوری‌های نوظهور است:
- **اتصال و شبکه‌های دیجیتال**
- **زیرساخت‌های دیجیتال عمومی**
- **هوش مصنوعی (AI)**
تحلیل اولیه این گزارش، به بررسی سیاست‌های اساسی دیجیتال در زمینه حفاظت از داده‌ها، حاکمیت دیجیتال و امنیت سایبری پرداخته و وضعیت قوانین و استراتژی‌های کنونی در هر یک از فناوری‌های مورد نظر را ارزیابی می‌کند.
روندهای سیاست‌گذاری در فناوری‌های نوظهور
داده‌های این مطالعه نشان می‌دهند که دولت‌های آفریقایی به طور کلی نسبت به تأثیر بالقوه فناوری‌های نوظهور بر توسعه اقتصادی کشورشان خوش‌بین هستند. این امر در سرمایه‌گذاری‌های عمومی گسترده در زیرساخت‌های فناوری**، **حمایت از اکوسیستم‌های نوآوری و ادغام فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در خدمات دولت الکترونیک منعکس شده است.
به عنوان مثال:
- نیجریه، آفریقای جنوبی، کنیا و غنا دارای سیاست‌های نسبتا قوی در هر یک از حوزه‌های فناوری نوظهور هستند.
- کنیا دارای اسناد رسمی مانند گازته‌ها و مشاوره‌های عمومی در مورد فناوری‌های نوظهور است.
- تمرکز دولت‌ها بر هوش مصنوعی، به دلیل توجه گسترده‌ای که اخیراً به این حوزه شده، بیشتر بوده است.
با این حال، **چالش‌های اجرایی قابل‌توجهی در مسیر اجرای این سیاست‌ها وجود دارد**، از جمله:
- **ظرفیت‌های محدود اجرایی**
- **کمبود زیرساخت‌های فنی**
- **همپوشانی و پراکندگی سیاست‌ها**
- **پایین بودن سطح سواد دیجیتال**
- **شکاف دیجیتال فزاینده بین مناطق شهری و روستایی**
زامبیا در حالی که تمایل زیادی به تبدیل شدن به یک اقتصاد دانش‌بنیان مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات دارد**، فاقد سیاست‌های اختصاصی در مورد فناوری‌های نوظهور است. در عوض، قوانین کلی حفاظت از داده‌ها، مالکیت معنوی، امنیت سایبری و حقوق مصرف‌کننده، چارچوبی اساسی را ارائه می‌دهند، اما این چارچوب نیاز به **به‌روزرسانی برای همگام شدن با سرعت پیشرفت فناوری‌های نوظهور دارد.
تحلیل SWOT: نقاط قوت، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها
تحلیل SWOT (نقاط قوت، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها) نشان می‌دهد که:
🔹 نقاط قوت:
- دولت‌ها به طور کلی درگیر مسائل فناوری‌های نوظهور هستند و سازمان‌های تنظیم مقررات ICT انعطاف‌پذیری بالایی در انتشار قوانین فرعی و تنظیم سیاست‌های جدید دارند.
- رویکرد جامع نسبت به فناوری، راه را برای ایجاد چارچوب‌های ملی دیجیتال هموار کرده است.
- فرایندهای سیاست‌گذاری، مشارکت گسترده‌ای از ذینفعان و مشاوره‌های عمومی دارند.
🔹 ضعف‌ها:
- اختلافات بزرگ در دسترسی دیجیتال بین مناطق شهری و روستایی.
- عدم شمول زنان و گروه‌های محروم در برنامه‌های توسعه دیجیتال.
- همپوشانی سیاست‌های دیجیتال که مانع اجرای مؤثر آن‌ها می‌شود.
🔹 فرصت‌ها:
- پیشرفت سریع فناوری هوش مصنوعی و بلاکچین می‌تواند فرصت‌هایی برای توسعه برنامه‌های ملی هوش مصنوعی ایجاد کند.
- همکاری‌های بین‌المللی و مشارکت بخش خصوصی می‌تواند اجرای بهتر سیاست‌ها را تسهیل کند.
- ادغام فناوری‌های دیجیتال در دولت الکترونیک و خدمات عمومی باعث بهبود کارایی و دسترسی می‌شود.
🔹تهدیدها:
- مقررات پراکنده و نامنسجم که موجب کندی پیشرفت در بخش فناوری می‌شود.
- شکاف دیجیتالی رو به افزایش بین مناطق ثروتمند و فقیر.
- تهدیدات امنیت سایبری و حفاظت از داده‌ها که می‌تواند اعتماد عمومی را کاهش دهد.
اصلاح سیاست‌های فناوری نوظهور برای رشد پایدار
برای اینکه آفریقا بتواند از فناوری‌های نوظهور برای توسعه اجتماعی و اقتصادی خود بهره‌مند شود**، لازم است که **چارچوب‌های قانونی هماهنگ‌تر شوند و یکپارچگی نهادی قوی‌تر شود تا اجرای قوانین مؤثرتر انجام شود.
سیاست‌گذاران باید:
- درک عمیق‌تری از فناوری‌های نوظهور به دست آورند تا بتوانند سیاست‌هایی جامع و متناسب با نیازهای جامعه تدوین کنند.
- آگاهی عمومی را افزایش دهند تا حقوق دیجیتال شهروندان آفریقایی محافظت شود و محیطی امن‌تر در فضای دیجیتال ایجاد گردد.
- بر تعامل چندجانبه و همکاری بین‌المللی تمرکز کنند تا از تجربیات جهانی در تنظیم مقررات فناوری‌های نوظهور بهره ببرند.
کشورهای مورد مطالعه در این گزارش – نیجریه، آفریقای جنوبی، کنیا، غنا و زامبیا – با وجود تفاوت‌های سیاست‌گذاری، همگی در حال حرکت به سمت یکپارچگی فناوری‌های دیجیتال در زندگی روزمره شهروندان خود هستند.
درباره نویسندگان
- آینتولا الایاند: پژوهشگر مرکز جهانی حاکمیت هوش مصنوعی. او بر استراتژی قاره‌ای هوش مصنوعی اتحادیه آفریقا و رصدخانه آفریقا برای هوش مصنوعی مسئولانه کار می‌کند.
- ساموئل سگون، دکتری: پژوهشگر ارشد مرکز جهانی حاکمیت هوش مصنوعی و مشاور نوآوری و فناوری هوش مصنوعی در مؤسسه تحقیقات جنایی و قضایی سازمان ملل.
- لیا جونک، دکتری: پژوهشگر ارشد مرکز جهانی حاکمیت هوش مصنوعی که بر تعاملات انسان و فناوری متمرکز است.
”
