ساحل آفریقا: منطقه‌ای با بیشترین «مرگ‌های ناشی از ترور» در جهان
بر اساس **شاخص جهانی تروریسم (GTI)**، منطقه ساحل آفریقا اکنون “”کانون اصلی تروریسم جهانی”” محسوب می‌شود و برای اولین بار، بیش از نیمی از کل مرگ‌های مرتبط با تروریسم را به خود اختصاص داده است.
گزارش جدید این شاخص نشان می‌دهد که در این منطقه نیمه‌خشک، واقع در جنوب صحرای بزرگ آفریقا، ۳,۸۸۵ نفر از مجموع ۷,۵۵۵ مرگ ناشی از تروریسم جهانی در سال ۲۰۲۴ به ثبت رسیده است.
این گزارش همچنین خاطرنشان می‌کند که در حالی که آمار جهانی مرگ‌های تروریستی از اوج ۱۱,۰۰۰ نفر در سال ۲۰۱۵ کاهش یافته، اما در منطقه ساحل تقریباً ده برابر افزایش داشته است**، زیرا گروه‌های افراطی و شورشی **تمرکز خود را به این منطقه معطوف کرده‌اند.
شاخص GTI توسط مؤسسه اقتصاد و صلح (Institute for Economics and Peace) منتشر می‌شود، که یک اندیشکده تحقیقاتی در زمینه صلح و درگیری‌های جهانی است.
تعریف تروریسم در گزارش GTI
این گزارش تروریسم را به عنوان “”استفاده تهدیدآمیز یا واقعی از نیروی غیرقانونی و خشونت توسط یک بازیگر غیردولتی برای دستیابی به هدفی سیاسی، اقتصادی، مذهبی یا اجتماعی از طریق ترس، اجبار یا ارعاب”” تعریف می‌کند.
ساحل: منطقه‌ای بحرانی
منطقه ساحل از ساحل غربی آفریقا تا شرق این قاره امتداد دارد. طبق تعریف شاخص GTI، این منطقه شامل بخش‌هایی از ۱۰ کشور است: بورکینافاسو، مالی، نیجر، کامرون، گینه، گامبیا، سنگال، نیجریه، چاد و موریتانی.
این منطقه یکی از بالاترین نرخ‌های زاد و ولد در جهان را دارد و تقریباً دو سوم جمعیت آن زیر ۲۵ سال هستند.
برخلاف غرب، جایی که “”تروریسم فردی”” در حال افزایش است**، منطقه ساحل شاهد **گسترش سریع گروه‌های جهادی افراطی بوده است.
طبق این گزارش، بیشتر حملات در این منطقه توسط دو سازمان تروریستی انجام شده است:
- **شاخه گروه دولت اسلامی (داعش) در ساحل**
- **جماعت نصرت‌الاسلام و المسلمین (JNIM)** – وابسته به القاعده
نیگالِ باگایوکو، رئیس شبکه امنیتی آفریقا، توضیح می‌دهد: “”این گروه‌ها در تلاشند که نظام‌های قانونی جدیدی را معرفی کنند و عدالت را بر اساس شریعت اجرا کنند.””
وی اضافه می‌کند که *”آنها برای تسلط بر زمین و نفوذ بیشتر با یکدیگر رقابت می‌کنند.”*
تأثیر خشونت در منطقه ساحل
بر اساس گزارش مؤسسه اقتصاد و صلح**، خشونت گسترده در منطقه ساحل **باعث آوارگی میلیون‌ها نفر و بدتر شدن شرایط انسانی شده است.
به گفته **هریت اورل**، نویسنده این گزارش: “درگیری‌های جاری نه تنها تهدیدی برای امنیت این کشورها محسوب می‌شود، بلکه مانعی جدی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی است.”
طبق اعلام سازمان ملل متحد، تعداد آوارگان داخلی در این منطقه بیش از ۴.۵ میلیون نفر است که بسیاری از آنها به کشورهای همسایه پناه برده‌اند.
افزایش درگیری‌ها و نفوذ گروه‌های تروریستی
داده‌های این گزارش نشان می‌دهد که برخی از شدیدترین حملات تروریستی در سال ۲۰۲۴ در منطقه ساحل رخ داده است:
- در بورکینافاسو**، بیش از **۵۰۰ نفر در حملات گروه‌های مسلح کشته شدند.
- در مالی**، حملات علیه نیروهای نظامی و غیرنظامیان **به بالاترین حد خود رسید.
- در نیجر**، انفجارهای انتحاری منجر به **ده‌ها کشته و زخمی شد.
این گروه‌ها به استفاده از تاکتیک‌های پیچیده‌تر از جمله حملات سایبری و عملیات اطلاعاتی نیز روی آورده‌اند.
پاسخ دولت‌ها و جامعه بین‌المللی
کشورهای منطقه تلاش کرده‌اند تا از طریق همکاری‌های نظامی و امنیتی، این تهدیدات را کاهش دهند. با این حال، ناظران بین‌المللی معتقدند که این اقدامات ناکافی بوده و نیاز به استراتژی‌های بلندمدت‌تر دارد.
**اتحادیه آفریقا** و سازمان ملل متحد خواستار افزایش همکاری‌های امنیتی شده‌اند. با این حال، برخی تحلیلگران هشدار داده‌اند که **تشدید حملات نظامی ممکن استمنجر به افزایش حمایت از گروه‌های افراطی در جوامع محلی شود**.
چشم‌انداز آینده
در حالی که تروریسم در مناطق دیگر جهان کاهش یافته است، منطقه ساحل همچنان به عنوان محور اصلی فعالیت‌های گروه‌های افراطی باقی می‌ماند.
به گفته تحلیلگران امنیتی**، دولت‌های این منطقه باید علاوه بر **مبارزه نظامی با گروه‌های مسلح**، به **مشکلات اقتصادی، بیکاری جوانان و فقر گسترده نیز رسیدگی کنند تا ریشه‌های اصلی افراط‌گرایی را هدف قرار دهند.
”
