رسانه تایمز اسرائیل : «انفجار مهیب در بندر ایران دست‌کم ۱۸ کشته و ۷۵۰ زخمی برجای گذاشت» | ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴

انفجار مهیب در بندر شهید رجایی

مقامات ایرانی اعلام کردند در پی وقوع انفجاری قدرتمند در روز شنبه که یکی از بنادر حیاتی جنوب ایران را لرزاند، دست‌کم ۱۸ نفر جان باخته و ۷۵۰ تن دیگر زخمی شده‌اند. طبق گزارش‌ها، این انفجار با محموله‌ای از مواد شیمیایی مورد استفاده در تولید سوخت موشک‌های بالستیک ارتباط داشته است.

این حادثه که رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر آن را «انفجاری مهیب» توصیف کرد، در بندر شهید رجایی، بزرگترین بندر تجاری کشور واقع در استان هرمزگان در سواحل جنوبی ایران، رخ داد.

گمرک این بندر در بیانیه‌ای که از تلویزیون دولتی پخش شد، اعلام کرد که انفجار به احتمال زیاد ناشی از آتش‌سوزی در انبار نگهداری مواد خطرناک و شیمیایی بوده است.

حسین ظفری، سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور، به خبرگزاری ایلنا گفت: «علت انفجار، مواد شیمیایی موجود در کانتینرها بوده است.»

رسانه‌های دولتی گزارش دادند که پس از حدود ده ساعت شعله‌ور بودن، آتش شدت یافته و احتمال سرایت آن به مناطق دیگر وجود دارد.

شرکت امنیتی خصوصی «آمبری» (Ambrey) اعلام کرد که این بندر در ماه مارس محموله‌ای حاوی «پرکلرات سدیم مورد استفاده در سوخت موشک» دریافت کرده بود. این محموله بخشی از یک بار ارسالی از چین به ایران توسط دو کشتی است که نخستین بار در ماه ژانویه توسط روزنامه فایننشال تایمز گزارش شد. قرار بود از این سوخت برای بازسازی ذخایر موشکی ایران استفاده شود که به دلیل حملات مستقیم ایران به اسرائیل در طول جنگ با حماس در نوار غزه، کاهش یافته بود.

آمبری افزود: «گزارش‌ها حاکی از آن است که آتش‌سوزی ناشی از جابجایی نامناسب محموله‌ای از سوخت جامد بوده که برای استفاده در موشک‌های بالستیک ایران در نظر گرفته شده بود.»

داده‌های ردیابی کشتی‌ها که توسط آسوشیتدپرس تحلیل شده، نشان می‌دهد یکی از کشتی‌هایی که گمان می‌رود حامل این مواد شیمیایی بوده، همانطور که آمبری اعلام کرده، در ماه مارس در مجاورت این منطقه قرار داشته است. ایران دریافت این محموله را تأیید نکرده است. نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد تا روز شنبه به درخواست‌ها برای اظهارنظر در این باره پاسخی نداده بود.

علل احتمالی و عدم اتهام‌زنی خارجی

مشخص نیست چرا ایران این مواد شیمیایی را از محوطه بندر خارج نکرده بود، به‌ویژه پس از انفجار مهیب بندر بیروت در سال ۲۰۲۰ که بر اثر انفجار مواد شیمیایی، بیش از ۲۰۰ نفر کشته شدند. با این حال، اسرائیل پیشتر سایت‌های موشکی ایران را که تهران در آن‌ها از میکسرهای صنعتی برای تولید سوخت جامد استفاده می‌کند، هدف قرار داده است؛ از جمله در جریان پاسخ به حمله گسترده موشکی ایران به اسرائیل در اکتبر گذشته.

تاکنون هیچ اتهام فوری از سوی مقامات ایرانی علیه عوامل خارجی در ارتباط با این انفجار مطرح نشده است.

ارتش اسرائیل و دفتر نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو به پرسش‌ها درباره احتمال هرگونه دخالت اسرائیل در این انفجار پاسخی نداده‌اند. با این حال، یک مقام اسرائیلی به نقل از شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل، هرگونه دخالت این کشور در انفجار را رد کرده است.

تلویزیون دولتی ایران به نقل از اورژانس محلی، پس از انفجار روز شنبه گزارش داد که شمار زیادی مجروح شده‌اند و «ده‌ها نفر از آنان به مراکز درمانی مجاور منتقل شده‌اند»؛ این آمار، گزارش‌های اولیه را اصلاح می‌کند.

تلویزیون دولتی به نقل از اسماعیل ملک‌زاده، یکی از مقامات محلی بندر، اعلام کرد: «انفجار در بخشی از اسکله بندر شهید رجایی رخ داده و ما در حال مهار آتش هستیم.»

تلاش‌ها برای خاموش کردن آتش‌سوزی گسترده ادامه داشت. گمرک بندر نیز اعلام کرد که کامیون‌ها در حال خروج از منطقه هستند و محوطه کانتینری محل وقوع انفجار احتمالاً حاوی «کالاهای خطرناک و مواد شیمیایی» بوده است.

تلویزیون دولتی ایران اعلام کرد که «سهل‌انگاری در جابجایی مواد قابل اشتعال، یکی از عوامل مؤثر» در وقوع این انفجار بوده است.

بندر شهید رجایی، واقع در بیش از ۱۰۰۰ کیلومتری (۶۲۰ مایلی) جنوب تهران، به گزارش خبرگزاری رسمی ایرنا، پیشرفته‌ترین بندر کانتینری ایران محسوب می‌شود.

این بندر در ۲۳ کیلومتری غرب بندرعباس، مرکز استان هرمزگان، و در شمال تنگه هرمز قرار دارد؛ آبراهی که یک پنجم نفت جهان از آن عبور می‌کند.

تصاویر پخش‌شده از تلویزیون دولتی، ستون‌های غلیظ دود سیاه را نشان می‌داد که از محوطه بندر، محل نگهداری کانتینرهای متعدد، به آسمان برمی‌خاست.

همزمان با اعزام تیم‌های واکنش سریع اورژانس به بندر، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، طبق گزارش خبرگزاری ایسنا، دستور انجام تحقیقات برای تعیین علت انفجار و ارزیابی میزان خسارات وارده را صادر کرد.

مهرداد حسن‌زاده، رئیس سازمان مدیریت بحران استان هرمزگان، به تلویزیون دولتی گفت: «علت این حادثه، انفجار چندین کانتینر بود که در محوطه اسکله بندر شهید رجایی نگهداری می‌شدند.»

وی افزود: «ما در حال حاضر مشغول تخلیه و انتقال مجروحان به مراکز درمانی مجاور هستیم.»

خبرگزاری فارس گزارش داد که شدت انفجار به حدی بود که صدای آن تا فاصله ۵۰ کیلومتری شنیده و لرزش آن احساس شد. ساکنان مناطق دورتر نیز از احساس لرزش زمین خبر دادند.

خبرگزاری تسنیم گزارش داد: «موج انفجار چنان قوی بود که به اکثر ساختمان‌های بندر آسیب جدی وارد شد.»

ویدئوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، ابرهای سیاه و متراکم دود را پس از انفجار نشان می‌دادند. تصاویر دیگر، شکستن شیشه‌های ساختمان‌ها در فاصله چندین کیلومتری از کانون انفجار را به نمایش می‌گذاشتند.

حوادث صنعتی در ایران، به‌ویژه در تأسیسات نفتی فرسوده که به دلیل تحریم‌های بین‌المللی در تأمین قطعات با مشکل مواجه هستند، امری نامعمول نیست. اما تلویزیون دولتی ایران به صراحت هرگونه ارتباط این انفجار با زیرساخت‌های انرژی یا آسیب دیدن آن‌ها را رد کرد.

شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در بیانیه‌ای که توسط رسانه‌های محلی منتشر شد، اعلام کرد: «انفجار در بندر شهید رجایی هیچ ارتباطی با پالایشگاه‌ها، مخازن سوخت، مجتمع‌های توزیع یا خطوط لوله نفت ندارد.»

این بیانیه می‌افزاید: «تأسیسات نفتی بندرعباس در حال حاضر بدون هیچ‌گونه وقفه‌ای به فعالیت خود ادامه می‌دهند.»

همزمانی با مذاکرات هسته‌ای و سوابق حوادث

این انفجار کم‌سابقه، چند ماه پس از وقوع یکی از مرگبارترین حوادث کاری ایران در سال‌های اخیر رخ می‌دهد.

در ماه سپتامبر، انفجار ناشی از نشت گاز در یک معدن زغال‌سنگ در طبس، واقع در شرق ایران، منجر به کشته شدن بیش از ۵۰ نفر شد و مقامات را وادار به اعلام عزای عمومی کرد.

این انفجار همچنین همزمان با برگزاری سومین دور مذاکرات میان ایران و ایالات متحده در عمان بر سر برنامه هسته‌ای به سرعت در حال پیشرفت تهران، در روز شنبه، به وقوع پیوست.

لازم به ذکر است که در سال ۲۰۲۰، سامانه‌های رایانه‌ای همین بندر هدف یک حمله سایبری قرار گرفتند که منجر به ایجاد ترافیک گسترده در آبراه‌ها و جاده‌های منتهی به آن شد. روزنامه واشنگتن پست در آن زمان گزارش داده بود که به نظر می‌رسد اسرائیل، دشمن دیرینه ایران، در تلافی یک حمله سایبری پیشین از سوی ایران، پشت این حمله بوده است.

ایران و ایالات متحده روز شنبه دور دیگری از گفتگوها را با هدف دستیابی به توافقی برای ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای برگزار کردند. طبق گزارش‌ها، اسرائیل که خواستار برچیده شدن کامل تأسیسات هسته‌ای ایران در هر توافقی است، نگران است که ایالات متحده با عجله به سمت یک «توافق بد» حرکت کند که مانع از دستیابی رژیم ایران به بمب اتمی نخواهد شد.

پرزیدنت دونالد ترامپ این هفته در مصاحبه‌ای با مجله تایم اظهار داشت که مذاکرات پیشرفت خوبی داشته است.

ترامپ در پاسخ به پرسش تایم درباره گزارش‌هایی مبنی بر مخالفت اخیر او با پیشنهادهای اسرائیل برای انجام یک سری حملات مشترک به تأسیسات هسته‌ای ایران، گفت که برنامه‌های اسرائیل را کاملاً رد نکرده است: «شرایط را برایشان آسان نکردم، اما نگفتم نه.» ترامپ افزود: «در نهایت، انتخاب را به خودشان واگذار می‌کردم، اما گفتم که توافق را به مراتب بیشتر از پرتاب بمب ترجیح می‌دهم.»

در پاسخ به این سوال که آیا نگران «کشیده شدن» به جنگ با ایران توسط نتانیاهو است، ترامپ گفت رهبر اسرائیل «ممکن است وارد جنگ شود، اما ما به درون آن کشیده نخواهیم شد.»

وقتی از او پرسیده شد آیا این به معنای عدم مداخله آمریکا در صورت حمله اسرائیل به ایران است، ترامپ توضیح داد: «شما پرسیدید آیا او مرا [به جنگ] می‌کشاند، طوری که گویی من برخلاف میلم وارد می‌شوم. نه، اگر نتوانیم به توافق برسیم، ممکن است با کمال میل وارد شوم. اگر توافق نکنیم، من پیشگام خواهم بود.»

در تاریخ ۴ اوت ۲۰۲۰، انفجاری عظیم در بندر بیروت لبنان بیش از ۲۰۰ کشته و ۷۰۰۰ زخمی برجای گذاشت. علت این انفجار، احتراق ۲۷۵۰ تن نیترات آمونیوم بود که به شکلی نامناسب انبار شده بود و پس از وقوع آتش‌سوزی در انباری مجاور، منفجر شد.