⏳مدت زمان مطالعه: ۱۰ دقیقه | ✏️ناشر/نویسنده: پروجکت سیندیکیت / سامی محروم | 📅 تاریخ: ۳ مارس ۲۰۲۵ / ۱۳ اسفند ۱۴۰۳
⚠️ هشدار: بازنشر این مقاله با هدف ارائه دیدگاه‌های متنوع صورت گرفته و به معنای تأیید یا پذیرش مسئولیت دیدگاه‌های مطرح‌شده نیست.
—آمریکایی‌ها زمانی که دولتشان از بین برود، دلتنگ آن خواهند شد
جنگ ترامپ علیه بوروکراسی دولتی نه تنها آمریکا را به سوی هرج و مرج می‌کشاند، بلکه نتیجه‌ای معکوس برای خودش خواهد داشت.
تصویری از دونالد ترامپ در حال صحبت در یک جلسه کابینه در کاخ سفید، ۲ مارس ۲۰۲۵.
عکس: اندرو هارنیک / گتی ایمیجز
دبی – در رمان “”سفر به شرق”” نوشته هرمان هسه، گروهی از زائران در جستجوی معنویت به راه می‌افتند و رهبری آن‌ها را لئو، یک خدمتکار به ظاهر فروتن که به نیازهایشان رسیدگی می‌کند، بر عهده دارد. اما در میانه سفر، لئو ناگهان ناپدید می‌شود و سفر آن‌ها به هرج و مرج کشیده می‌شود. زائرانی که خود را رهبران اصلی می‌پنداشتند، بدون حضور ساکت اما ضروری لئو، گمراه می‌شوند.
این داستان، استعاره‌ای مناسب برای وضعیت کنونی آمریکا است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در تلاش است تا بوروکراسی دولتی را تضعیف کرده و کنترل کامل را در دست بگیرد، اما این سیاست‌ها تنها به تضعیف دولت و ایجاد هرج و مرج می‌انجامد. هر بار که مقامات مجرب دولتی پاکسازی می‌شوند، کارآمدی دولت کاهش یافته و ترس‌های رهبران سیاسی پارانوئید، به واسطه آشفتگی‌ای که خودشان ایجاد کرده‌اند، تقویت می‌شود.
پاکسازی بوروکراسی؛ تهدیدی برای حکمرانی
ترامپ و حامیانش استدلال می‌کنند که بوروکراسی دولتی مانعی برای آزادی و شکوفایی اقتصادی است، اما این ادعاها با واقعیت‌های حکمرانی در تضاد است. تجربه نشان داده که دولت‌های موثر، دولت‌هایی هستند که دارای بوروکراسی‌های قوی و مستقل هستند؛ بوروکراسی‌هایی که می‌توانند در برابر تصمیمات عجولانه و غیرمنطقی ایستادگی کنند.
در عوض، پاکسازی بوروکراسی به تضعیف نهادهای دولتی، کاهش شفافیت و افزایش فساد منجر می‌شود. برای مثال، در سال گذشته، برکناری مقامات ارشد در وزارت خزانه‌داری و وزارت بازرگانی باعث شد که تصمیم‌گیری‌های کلان اقتصادی به دست افرادی بیفتد که هیچ تجربه‌ای در این حوزه نداشتند.
خطر تمرکز قدرت در کاخ سفید
سیاست‌های ترامپ در راستای تمرکز هرچه بیشتر قدرت در کاخ سفید، از جمله انتصاب‌های بحث‌برانگیز و دور زدن کنگره، نه تنها دموکراسی آمریکا را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند به یک بحران قانون اساسی منجر شود. از میان برداشتن مقررات، تعطیلی موقت نهادهای نظارتی و حمله به رسانه‌ها، همه نشان از یک روند خطرناک به سوی خودکامگی دارد.
نمونه بارز این روند، تلاش ترامپ برای تضعیف وزارت دادگستری و FBI است که به طور مستقیم به پرونده‌های فساد مالی خود او و حلقه نزدیکانش مربوط می‌شود. در صورت ادامه این روند، ممکن است اعتماد عمومی به نهادهای دولتی به طور کامل از بین برود.
آینده‌ای نگران‌کننده برای آمریکا
اگر سیاست‌های ترامپ ادامه یابد، آمریکا ممکن است با بحرانی مشابه آنچه که در کشورهای در حال توسعه دیده می‌شود، مواجه شود؛ بحرانی که در آن نهادهای نظارتی مستقل و کارآمد جای خود را به حلقه‌های نزدیک به قدرت می‌دهند. در چنین شرایطی، فساد، ناکارآمدی و هرج و مرج تنها نتایج ممکن خواهند بود.
به گفته سامی محروم، نویسنده این مقاله، تنها راه جلوگیری از این سناریو، بازسازی بوروکراسی دولتی و تقویت نهادهای مستقل نظارتی است؛ امری که نیازمند بازگشت به اصول دموکراسی و حکمرانی قانون است.
نقش بوروکراسی در حکمرانی موثر
بوروکراسی دولتی، اگرچه گاهی به عنوان نمادی از کاغذبازی و ناکارآمدی به تصویر کشیده می‌شود، در واقع ستون فقرات یک حکمرانی موثر و پایدار است. بوروکراسی‌های قوی می‌توانند با ارائه تخصص و تجربه، جلوی تصمیمات عجولانه و غیرکارشناسی سیاستمداران را بگیرند. آن‌ها همچنین نقش کلیدی در اجرای سیاست‌های عمومی و حفظ تداوم حکمرانی دارند.
برای مثال، آلمان که یکی از بوروکراتیک‌ترین دولت‌های جهان است، همزمان دارای یکی از کارآمدترین نظام‌های دولتی است. دولت‌های نوردیک نیز با تکیه بر بوروکراسی‌های قوی و مستقل، موفق به ایجاد جوامعی پایدار و شکوفا شده‌اند.
بحران مشروعیت در آمریکا
یکی از پیامدهای خطرناک پاکسازی بوروکراسی، ایجاد بحران مشروعیت است. هر چه مقامات مجرب بیشتری برکنار شوند و جای آن‌ها را افرادی با وفاداری سیاسی بگیرند، اعتماد عمومی به نهادهای دولتی کاهش می‌یابد. این مسئله به ویژه در وزارت دادگستری و دادگاه‌ها، که مسئول نظارت بر قدرت اجرایی هستند، خطرناک است.
طبق نظرسنجی‌های اخیر، اعتماد عمومی به نهادهای دولتی آمریکا به پایین‌ترین سطح خود در دهه‌های اخیر رسیده است. بسیاری از آمریکایی‌ها نگرانند که سیاست‌های ترامپ باعث شده که دستگاه قضایی و نهادهای نظارتی به ابزارهایی برای پیگیری منافع شخصی رئیس‌جمهور تبدیل شوند.
نتیجه‌گیری: لزوم بازسازی نهادهای دولتی
برای جلوگیری از یک بحران قانونی و سیاسی، آمریکا باید به سرعت به سمت بازسازی نهادهای دولتی حرکت کند. این امر مستلزم آن است که کنگره نقش پررنگ‌تری در نظارت بر اقدامات کاخ سفید ایفا کند و نهادهای نظارتی مجدداً تقویت شوند. همچنین، سیاست‌های تضعیف بوروکراسی باید متوقف شود تا اعتماد عمومی به نهادهای دولتی بازگردد.
به گفته سامی محروم، در غیر این صورت، آمریکا نه تنها نقش رهبری جهانی خود را از دست خواهد داد، بلکه ممکن است با یک بحران داخلی جدی مواجه شود؛ بحرانی که تنها با اصلاحات عمیق در ساختار حکمرانی قابل حل خواهد بود.
—
