مجله پروجکت سیندیکیت: «الیگارش‌های آمریکا، پاشنه آشیل ترامپ» | ۱۰ اسفند ۱۴۰۳

الیگارش‌های آمریکا، پاشنه آشیل ترامپ

بزرگ‌ترین نقطه ضعف آمریکا در جنگ تجاری جدید، الیگارشی بین‌المللی و فوق ثروتمند آن است که ثروتشان به مصرف‌کنندگان جهانی وابسته است.

تصویری از ایلان ماسک در یک نشست دولتی در واشنگتن دی.سی، ۲۷ فوریه ۲۰۲۵.

عکس: رابرتو اشمیت / گتی ایمیجز

پاریس – دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در هفته‌های اول ریاست جمهوری خود، با صدور انبوهی از فرمان‌های اجرایی، تلاش کرده است تا نظام بین‌المللی را که آمریکا پس از جنگ جهانی دوم ایجاد کرد، از بین ببرد. تحت شعار “”اول آمریکا””، دولت او از توافق پاریس، سازمان بهداشت جهانی و شورای حقوق بشر سازمان ملل خارج شده است. و اکنون، قصد دارد فراتر رود. بازبینی گسترده‌ای از تمام سازمان‌های چندجانبه در حال انجام است تا مشخص شود که آیا آمریکا باید در آن‌ها بماند یا خارج شود.

ترامپ همچنین مصمم است که نظام تجارت بین‌المللی را به هم بزند. کمتر از دو هفته پس از شروع به کار، او تعرفه‌های سنگینی را اعلام کرد: ۲۵ درصد بر واردات از کانادا و مکزیک و ۱۰ درصد بر واردات از چین (علاوه بر تعرفه‌های قبلی). در اوایل فوریه، او به کانادا و مکزیک یک ماه مهلت داد، اما سپس اعلام کرد که تعرفه‌ها “”پیش خواهند رفت””، البته با یک ماه تأخیر دیگر.

جنگ تجاری و زنجیره‌های تأمین

پیامدهای جنگ تجاری که ترامپ ظاهراً به دنبال شعله‌ور کردن آن است، می‌تواند شدید باشد. زنجیره‌های تأمین امروزی به شدت یکپارچه شده‌اند و حدود ۵۰ درصد از تجارت درون‌منطقه‌ای را تشکیل می‌دهند. در بسیاری از موارد، قطعات چندین بار از مرزها عبور می‌کنند تا مونتاژ نهایی انجام شود. بنابراین، پرداخت ۲۵ درصد تعرفه هر بار که یک قطعه مرز را رد می‌کند، به سرعت هزینه‌ها را افزایش خواهد داد.

به عنوان مثال، مکزیک که حتی از چین هم به عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری کالاهای آمریکا پیشی گرفته است، تحت تأثیر شدید این تعرفه‌ها قرار خواهد گرفت. فراتر از مشکلات در تأمین آووکادو، تعرفه‌ها تأثیرات جدی بر بخش کشاورزی خواهند داشت که ۶۳ درصد از واردات سبزیجات و ۴۷ درصد از واردات میوه و آجیل آمریکا را تأمین می‌کند.

آیا مکزیک می‌تواند واکنش نشان دهد؟

وقتی ترامپ در سال ۲۰۱۸ تعرفه‌هایی را بر کشورهای همسایه اعمال کرد، مقامات مکزیکی به طور استراتژیک واکنش نشان دادند و محصولاتی از ایالات‌های سیاسی مهم آمریکا را هدف قرار دادند؛ محصولاتی مانند سیب، بوربون، پنیر، کرنبری، گوشت خوک و سیب‌زمینی. اما این رویکرد محدودیت‌هایی دارد، به ویژه با توجه به وسعت اقتصاد آمریکا نسبت به همسایگانش.

با این حال، مکزیک، کانادا و اروپا همچنان اهرم‌های فشاری دارند. پاشنه آشیل آمریکا، الیگارشی بین‌المللی و فوق ثروتمند آن است: گروه کوچکی از افراد فوق ثروتمند که ثروتشان به دسترسی به بازارهای جهانی وابسته است. این نقطه ضعف، به دولت‌های خارجی قدرت چانه‌زنی می‌دهد.

پیشنهاد: مالیات بر الیگارش‌ها

موثرترین راه مقابله ساده است: مالیات بر الیگارش‌ها. کشورها باید دسترسی به بازارهای خود را برای شرکت‌های چندملیتی و میلیاردرهای خارجی مشروط به مالیات‌های عادلانه کنند. به عبارت دیگر، اگر تسلا می‌خواهد خودروهای خود را در کانادا و مکزیک بفروشد، ایلان ماسک، سهامدار اصلی تسلا، باید مالیات‌های مربوطه را در این حوزه‌ها پرداخت کند.

البته این استراتژی به طور صریح فراسرزمینی است، زیرا تعهدات مالیاتی را بر بازیگران خارجی در ازای دسترسی به بازارهای محلی تحمیل می‌کند. اما به جای ترس از فراسرزمینی بودن، کشورها باید آن را به عنوان ابزاری برای اجرای استانداردهای حداقلی، کاهش نابرابری، جلوگیری از فرار مالیاتی و ترویج پایداری در نظر بگیرند.

تغییر تمرکز جنگ تجاری

برخلاف تعرفه‌های سنتی، مالیات بر الیگارش‌ها کسانی را هدف قرار می‌دهد که بیشترین سود را از جهانی‌شدن می‌برند: میلیاردرها و شرکت‌هایی که آن‌ها کنترل می‌کنند. این رویکرد، درگیری اقتصادی را از یک نبرد میان کشورها، که تنش‌های ملی‌گرایانه و تلافی‌های اقتصادی را تقویت می‌کند، به یک مبارزه میان مصرف‌کنندگان و الیگارش‌ها تبدیل می‌کند.

علاوه بر این، این رویکرد می‌تواند یک چرخه مثبت ایجاد کند. کشورهایی که بازارهای مصرفی بزرگ دارند، می‌توانند مالیات‌هایی را که شرکت‌های چندملیتی در جاهای دیگر از پرداخت آن‌ها شانه خالی کرده‌اند، جمع‌آوری کنند و به تدریج جذابیت رقابت مالیاتی را کاهش دهند.

پایان رقابت مالیاتی

در این چارچوب، دیگر برای شرکت‌ها و افراد، انتقال به کشورهایی با مالیات پایین بی‌معنی خواهد شد، زیرا پس‌اندازهای مالیاتی آن‌ها با مالیات‌های بالاتر در کشورهایی که بازارهای مصرفی بزرگ دارند، جبران می‌شود. به این ترتیب، رقابت به سمت پایین جای خود را به رقابت به سمت بالا خواهد داد.

بازگشت ترامپ به کاخ سفید پیامدهای نگران‌کننده‌ای دارد. اما این بازگشت همچنین فرصتی را فراهم می‌کند. اکنون زمانی است برای بازاندیشی در روابط اقتصادی بین‌المللی، به شکلی آرام اما رادیکال. بهترین پاسخ، یک چارچوب اقتصادی جهانی جدید است که رقابت مالیاتی را خنثی کند، با نابرابری مبارزه کند و از سیاره ما محافظت کند.

نتیجه‌گیری: فرصتی برای بازاندیشی

تحت چنین چارچوبی، کشورهایی که واردات دارند، باید عدالت مالیاتی را فراتر از مرزهای خود اجرا کنند و اطمینان حاصل کنند که شرکت‌های چندملیتی و میلیاردرهای آن‌ها سهم عادلانه‌ای از مالیات می‌پردازند.

اگر ترامپ به دنبال جنگ تجاری است، مصرف‌کنندگان در مکزیک، کانادا، اروپا و سایر نقاط جهان باید متحد شوند تا مطمئن شوند که ایلان ماسک و سایر الیگارش‌ها هزینه‌های آن را احساس کنند.