نشریه فارن پالیسی : «جهش قیمت نفت پس از حملات اسرائیل به ایران» | ۲۴ خرداد ۱۴۰۴

جهش قیمت نفت در پی حملات اسرائیل به ایران

معامله‌گران نگران تشدید گسترده‌تر درگیری هستند، حتی اگر تأسیسات نفتی هنوز هدف قرار نگرفته باشند.

نوشته کیت جانسون، خبرنگار فارن پالیسی در حوزه ژئواکونومی و انرژی.

۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۹ صبح

قیمت نفت در پی آخرین حملات اسرائیل به ایران که تأسیسات هسته‌ای را هدف قرار داد، به شدت افزایش یافت؛ زیرا معامله‌گران و سرمایه‌گذاران نگران تشدید گسترده‌تر درگیری هستند، درگیری‌ای که اسرائیل پیشتر اعلام کرده است روزها ادامه خواهد یافت.

قیمت نفت خام برنت، به عنوان شاخص جهانی، در ابتدا تا ۱۳ درصد جهش کرد و در اوایل روز جمعه همچنان حدود ۷ درصد بالاتر، یعنی بیش از ۷۵ دلار در هر بشکه، معامله می‌شد. قیمت نفت خام آمریکا نیز تقریباً ۸ درصد افزایش یافت و به ۷۴ دلار در هر بشکه رسید. بازارهای سهام در اسرائیل، اروپا و آسیا همگی به طور گسترده‌ای کاهش یافتند و معاملات پیش از بازگشایی بازار در شاخص داوجونز آمریکا نیز از افت ارزش سهام در زمان بازگشایی حکایت داشت.

جهش قیمت نفت به دلیل آسیب فیزیکی به زیرساخت‌های نفتی نیست؛ حملات اسرائیل تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز، تعدادی از دانشمندان هسته‌ای ایران، و رهبران ارشد نظامی را هدف قرار داد. اما با ادامه حملات اسرائیل، پالایشگاه‌های نفت و تأسیسات بارگیری نفت ایران ممکن است در تیررس قرار گیرند، زیرا درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز به رژیم ایران امکان می‌دهد تا فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده منطقه‌ای و برنامه‌های موشکی و هسته‌ای خود را تأمین مالی کند.

متیو رید، معاون شرکت فارن ریپورتس، یک شرکت مشاوره انرژی متمرکز بر خاورمیانه، گفت: «دیر یا زود، [بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل] دوباره درباره حمله به صنعت نفت ایران بحث خواهد کرد. [جو بایدن، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده] سال گذشته دو بار او را از این کار منصرف کرد. اما آیا [دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده] این کار را خواهد کرد؟»

بازار بی‌ثبات نفت نشان‌دهنده این نگرانی است که علی‌رغم بیانیه صریح پنجشنبه شب مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، مبنی بر «یکجانبه» بودن اقدامات اسرائیل، ممکن است این درگیری ایالات متحده را نیز درگیر کند. اگر ایران، همان‌طور که احتمالاً چنین خواهد بود، معتقد باشد که اسرائیل دست‌کم با اجازه ضمنی واشنگتن اقدام کرده است، آنگاه تهدیدات تلافی‌جویانه تهران ممکن است فراتر از حملات به اسرائیل رفته و شامل دارایی‌های نظامی ایالات متحده در خاورمیانه نیز شود. روبیو به طور خاص به ایران هشدار داد که منافع یا پرسنل ایالات متحده را هدف قرار ندهد.

و مانند همیشه، معامله‌گران نفت نگران تهدیدات همیشگی ایران برای بستن یا ایجاد اختلال در کشتیرانی در تنگه حیاتی هرمز هستند. اگرچه این اقدام از نظر فیزیکی دشوار و احتمالاً به ضرر خود ایران خواهد بود، اما از جمله تهدیدات معمول این کشور است. در ۱۱ ژوئن، سازمان عملیات تجارت دریایی بریتانیا به نفتکش‌ها هشدار داد که به دلیل افزایش تنش‌های منطقه‌ای، در تردد در تنگه هرمز و خلیج فارس احتیاط کنند.

رید گفت: «این تازه روز اول است. اما به راحتی می‌توان سناریویی را تصور کرد که عرضه نفت را به خطر بیندازد، و به همین دلیل شاهد واکنش قیمت‌ها هستیم. تهران اکنون باید در مورد پاسخ خود محتاط باشد. خوشبختانه، ایران امروز روابط بهتری با همسایگان عرب نفت‌خیز خود در خلیج فارس، به‌ویژه عربستان سعودی دارد. تشدید تنش علیه آنها یا تنگه هرمز – و در نتیجه اقتصاد جهانی – می‌تواند برای رژیم ایران اقدامی انتحاری باشد و مداخله ایالات متحده را در پی داشته باشد.»

این حملات، دست‌کم در حال حاضر، مسیر دیپلماتیکی را که دولت ترامپ از ماه آوریل برای مهار جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران دنبال می‌کرد، متوقف کرده است. قرار بود ایالات متحده و ایران روز یکشنبه برای ششمین دور مذاکرات در عمان دیدار کنند، اما ایران روز جمعه اعلام کرد که از این مذاکرات خارج خواهد شد. با توجه به اصرار ایران بر حق خود برای غنی‌سازی اورانیوم، نشانه‌های اندکی از تمایل ایالات متحده برای پذیرش هرگونه غنی‌سازی از سوی ایران، و پس از آنکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران تعهدات خود را بر اساس پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای سازمان ملل نقض کرده است – گامی که می‌تواند منجر به اعمال تحریم‌های اضافی علیه ایران در پاییز امسال شود – چشم‌انداز این مذاکرات از پیش نیز تیره بود.

ترامپ ابراز امیدواری کرد که حملات اسرائیل، ایران را مجبور به بازگشت به میز مذاکره برای جلوگیری از سرنوشتی بدتر کند. او روز جمعه در رسانه‌های اجتماعی نوشت: «ایران باید پیش از آنکه چیزی باقی نماند، به توافق دست یابد.»

جهش قیمت نفت، تأثیرات غیرمستقیمی نیز در خارج از منطقه خواهد داشت. افزایش شدید قیمت نفت احتمالاً حمایت ایالات متحده از پیشنهاد اتحادیه اروپا برای افزایش فشار اقتصادی بر روسیه از طریق کاهش سقف قیمتی که نفت روسیه می‌تواند به طور قانونی صادر شود را دشوارتر خواهد کرد. این اقدام، که قرار است در اجلاس گروه ۷ این آخر هفته در کانادا مورد بحث قرار گیرد، بشکه‌های نفت روسیه را از بازار خارج کرده و قیمت نفت را بالاتر خواهد برد – چیزی که ترامپ به دلایل سیاسی داخلی همواره از آن اجتناب کرده است. قیمت‌های بالاتر همچنین احتمال حمایت کاخ سفید از قوانین در دست بررسی سنای ایالات متحده را که تحریم‌های شدیدی علیه روسیه اعمال می‌کند و اساساً تجارت صادرات نفت این کشور را مختل می‌سازد، کاهش می‌دهد.