نشریه فارن پالیسی: «چگونه ترامپ به دشمنان واشنگتن در آفریقا کمک می‌کند» | ۲۱ خرداد ۱۴۰۴
چگونه سیاست‌های دولت ترامپ، از جمله کاهش کمک‌ها و درگیری با رهبران آفریقایی، فضا را برای افزایش نفوذ چین و ایران در این قاره هموار می‌کند.
⏳ مدت زمان مطالعه: ۴ دقیقه | ✏️ ناشر/نویسنده: فارن پالیسی/نوسمت گباداموسی | 📅 تاریخ: ۲۸ مه ۲۰۲۵ / ۸ خرداد ۱۴۰۴
⚠️ هشدار: بازنشر این مقاله با هدف ارائه دیدگاه‌های متنوع صورت گرفته و به معنای تأیید یا پذیرش مسئولیت دیدگاه‌های مطرح‌شده نیست.
به خبرنامه آفریقای فارن پالیسی خوش آمدید.
نکات برجسته این هفته: سیاست آفریقایی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به نفع چین و ایران است، سیریل رامافوسا، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی، پس از سفرش به واشنگتن مورد تحسین قرار گرفت، و ایالات متحده برنامه‌هایی را برای اعمال تحریم بر سودان اعلام کرد.
سیاست کوته‌بینانه ترامپ در قبال آفریقا حمله غافلگیرانه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به سیریل رامافوسا، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی، در کاخ سفید در هفته گذشته، این اجماع را در میان بسیاری از رهبران آفریقایی تقویت کرده است که واشنگتن خود را از آینده این قاره حذف کرده است.
دیدار ترامپ و رامافوسا پس از ماه‌ها سیاست خارجی ایالات متحده صورت گرفت که آفریقا را – قاره‌ای که به زودی بزرگترین نیروی کار جهان را تشکیل خواهد داد و تا سال ۲۰۵۰ یک چهارم جمعیت کره زمین را به خود اختصاص خواهد داد – در اولویت قرار نداده است.
به عنوان مثال، تصمیم دولت ترامپ برای تعطیلی آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID) گرسنگی در سودان و عقب‌گرد در دستاوردهای درمان اچ‌آی‌وی/ایدز در آفریقای جنوبی را تهدید کرده است. واشنگتن همچنین برنامه‌هایی را برای کاهش ۵۵۵ میلیون دلار بودجه به وام‌دهنده اصلی زیرساخت این قاره، یعنی بانک توسعه آفریقا، پیشنهاد داده است.
همزمان با عقب‌نشینی ایالات متحده، دشمنان واشنگتن به دنبال گسترش نفوذ سیاسی و اقتصادی خود در این قاره هستند.
مقامات ایرانی تلاش‌های خود را برای تضمین قراردادها پس از سومین کنفرانس همکاری اقتصادی ایران و آفریقا که در اواخر آوریل در تهران برگزار شد، افزایش داده‌اند. به گفته رسانه‌های دولتی ایران، بیش از ۵۰ مقام ارشد از ۲۹ کشور آفریقایی در این اجلاس شرکت کردند.
در این کنفرانس، محمد اتابک – وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران – گفت که تهران قصد دارد تجارت سالانه خود با آفریقا را از ۱.۲ میلیارد دلار به ۱۰ میلیارد دلار افزایش دهد. این شامل برنامه‌هایی برای ایجاد مسیرهای جدید کشتیرانی و هوایی به این قاره، تأسیس صندوق مشترک توسعه ایران و آفریقا، و تخصیص یک خط اعتباری ۲ میلیارد دلاری برای خرید کالا از آفریقا است.
ایران پتانسیل همکاری کشاورزی با کشورهای آفریقایی را می‌بیند. اگرچه هیچ توافقی بین ایران و کنیا اعلام نشد، نایروبی، که هیئت بلندپایه‌ای را برای شرکت در این اجلاس به تهران فرستاده بود، در تلاش بوده است تا صادرات چای، قهوه و سایر کالاهای خود را به ایران در ازای باز کردن بازارهای خود به روی نفت ایران، افزایش دهد.
کنیا یکی از کشورهایی است که به قانون رشد و فرصت آفریقا (AGOA) که امکان دسترسی بدون عوارض گمرکی به بازار ایالات متحده را فراهم می‌کند، متکی بوده است. اما ترامپ عملاً با اعمال تعرفه ۱۰ درصدی بر تقریباً همه کشورها، از جمله ذینفعان AGOA، این قانون را پایان داده است. AGOA رسماً در سپتامبر منقضی می‌شود و ۶۶ هزار شغل در کنیا را در معرض خطر قرار می‌دهد.
در همین حال، حضور اتیوپی در اجلاس تهران منجر به امضای یک پیمان امنیتی در ۶ مه برای کمک به آدیس آبابا در مقابله با افزایش حملات نیروهای شبه‌نظامی، از جمله جناح‌هایی از جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای و فانو، یک گروه شبه‌نظامی آمهارا، شد.
بر اساس توافق جدید، سازمان‌های پلیس ملی دو کشور در زمینه اطلاعات و آموزش همکاری خواهند کرد. پهپادهای ایران در طول جنگ داخلی اتیوپی در تیگرای از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ مورد استفاده قرار گرفتند.
ایران همچنین امیدوار است تجارت با الجزایر را افزایش دهد. ایران ماه گذشته و دوباره هفته گذشته هیئتی را برای تقویت روابط دوجانبه به الجزایر فرستاد. در حالی که تهران به دنبال دور زدن تحریم‌ها است، الجزایر – یک صادرکننده عمده گاز به اروپا – دروازه احتمالی برای همکاری اقتصادی و انرژی ارائه می‌دهد.
در همین حال، پکن دیپلماسی خود را در این قاره افزایش داده است. تجارت چین با آفریقا در سال گذشته ۲۹۶ میلیارد دلار بود، در حالی که تجارت ایالات متحده و آفریقا حدود ۷۱.۶ میلیارد دلار بود.
از زمان روی کار آمدن ترامپ در ژانویه، نیجریه، کنیا و زامبیا قراردادهای زیرساختی و امنیتی با چین امضا کرده‌اند. یک بسته تأمین مالی جدید ۶۵۲ میلیون دلاری چین که اوایل این ماه تصویب شد، جاده‌ای را که یک بندر دریایی و پالایشگاه نفت دانگوته در لاگوس را به ایالت‌های جنوبی نیجریه متصل می‌کند، تأمین مالی خواهد کرد. آبوجا همچنین روز یکشنبه اعلام کرد که سرمایه‌گذاران چینی عمدتاً دو کارخانه جدید فرآوری لیتیوم در نیجریه را تأمین مالی می‌کنند.
فشار دولت ترامپ ممکن است کشورهای آسیب‌پذیر آفریقایی را وادار به جستجوی معاملات کوتاه‌مدت با واشنگتن کند. اما اقتصاد بسیاری از کشورهای آفریقایی در حال حاضر وابستگی کمتری به ایالات متحده برای تجارت دارند. در درازمدت، این امر منجر به فرسایش بیشتر نفوذ ایالات متحده در این قاره به نفع چین، ایران و سایر کشورهای فرصت‌طلب خواهد شد – روندی که به راحتی معکوس نخواهد شد.
سه‌شنبه، ۲۷ مه، تا پنج‌شنبه، ۲۹ مه: هیئت‌هایی از ۴۰ کشور آفریقایی در نشست بین‌المللی مقامات عالی‌رتبه در امور امنیتی در مسکو شرکت می‌کنند. پنج‌شنبه، ۲۹ مه: شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد تحریم‌های سودان جنوبی بحث می‌کند. بانک توسعه آفریقا قرار است پس از رأی‌گیری در روز دوشنبه، رئیس جدید خود را اعلام کند. سه‌شنبه، ۳ ژوئن، تا جمعه، ۶ ژوئن: مجمع اتحادیه اروپا و آفریقا در مورد دیپلماسی فرهنگی در برلین برگزار می‌شود.
رامافوسا تحسین‌ها را برمی‌انگیزد. واکنش آرام و سنجیده رامافوسا به کمین از پیش برنامه‌ریزی شده ترامپ علیه او در کاخ سفید در هفته گذشته، به طور غیرمنتظره‌ای محبوبیت او را در کشورش افزایش داد.
در این دیدار، ترامپ چراغ‌های دفتر بیضی را کم نور کرد و یک مونتاژ ویدیویی چهار دقیقه‌ای را به نمایش گذاشت که به ادعای او، اتهاماتش مبنی بر «نسل‌کشی سفیدپوستان» در آفریقای جنوبی را ثابت می‌کرد. این ویدیو شامل کلیپی از جولیوس مالما، رهبر حزب اپوزیسیون چپ رادیکال مبارزان آزادی اقتصادی (EFF) بود که آهنگ جنجالی ضد آپارتاید «بوئر را بکش» را می‌خواند. (مالما یکی از سرسخت‌ترین منتقدان رامافوسا و دولت ائتلافی او بوده است.)
این ویدئو با تصاویری هوایی از صلیب‌های سفید به پایان رسید که ترامپ ادعا می‌کرد نشانگر قبر «بیش از ۱۰۰۰ کشاورز سفیدپوست» است. در واقعیت، این صلیب‌ها پس از قتل یک زوج سفیدپوست، گلن و ویدا رافرتی، در مزرعه‌شان طی یک سرقت در سال ۲۰۲۰ به عنوان یادبود نصب شده بودند. دو مرد به دلیل این قتل‌ها به حبس ابد محکوم شدند و این صلیب‌ها دیگر در محل وجود ندارند.
ترامپ همچنین به رامافوسا یک نسخه چاپی با تصویری از آنچه ادعا می‌کرد کیسه‌های جسد کشاورزان سفیدپوست مرده است، نشان داد. اما این در واقع عکسی از رویترز از کنگویی‌های سیاه‌پوست کشته شده در جریان درگیری بین ارتش جمهوری دموکراتیک کنگو و شورشیان M23 تحت حمایت رواندا بود.
روز جمعه، پلیس آفریقای جنوبی با انتشار آمار مربوط به سه ماهه اول سال ۲۰۲۵، ادعاهای نادرست ترامپ را رد کرد. اگرچه آمار جرم و جنایت این کشور معمولاً به نژاد اشاره نمی‌کند، اما در این اطلاعیه به وضوح اعلام شد که از شش قتل در مزارع که امسال رخ داده است، پنج قربانی سیاه‌پوست بوده‌اند.
اخراج‌های ترامپ. یک قاضی فدرال در بوستون چهارشنبه گذشته حکم داد که دولت ترامپ «بدون شک» با تلاش برای اخراج هشت مهاجر از کشورهایی از جمله لائوس، مکزیک و ویتنام به سودان جنوبی، کشوری که در آستانه جنگ داخلی است، حکم قبلی او را نقض کرده است.
برای اجرای این حکم، مهاجران حداقل به مدت دو هفته در جیبوتی، جایی که ایالات متحده پایگاه نظامی دارد، باقی خواهند ماند.
به نظر می‌رسد دولت ترامپ کشورهای آسیب‌پذیر آفریقایی را برای پذیرش اخراج‌شدگان خارجی تحت فشار قرار می‌دهد. در ماه آوریل، واشنگتن پرسنل نظامی خود را از مأموریت حافظ صلح سازمان ملل در سودان جنوبی خارج کرد و ویزای همه اتباع سودان جنوبی را در پاسخ به امتناع جوبا از پذیرش یک مرد کنگویی اخراج شده از ایالات متحده، لغو کرد. سودان جنوبی بعداً با پذیرش این مرد «در راستای روابط دوستانه» موافقت کرد، اما ایالات متحده هنوز تصمیم خود را لغو نکرده است.
اوایل این ماه، یک قاضی به طور موقت دولت ترامپ را از اخراج مهاجران آسیای جنوب شرقی به لیبی، کشور دیگری که درگیر درگیری مداوم است، منع کرد.
تحریم‌های سودان. هفته گذشته، ایالات متحده پس از اینکه مشخص شد دولت نظامی دفاکتوی سودان در سال ۲۰۲۴ در جنگ جاری خود با نیروهای شبه‌نظامی پشتیبانی سریع از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرده است، برنامه‌هایی را برای اعمال تحریم بر این دولت اعلام کرد. این تحریم‌ها حدوداً از ۶ ژوئن اجرایی خواهند شد.
در اطلاعیه تحریم‌ها مشخص نشده بود که از چه سلاح‌های شیمیایی استفاده شده است، اما نیویورک تایمز در ژانویه گزارش داد که به نظر می‌رسد سودان حداقل در دو حادثه از گاز کلر استفاده کرده است. این درگیری که اخیراً وارد سومین سال خود شده، بیش از ۱۵۰ هزار نفر را کشته است.
”
