مجله کرادل: «داستان پشت پرده اتصال روسیه، ایران و هند» | ۲ خرداد ۱۴۰۲
نقش کریدور حمل‌ونقل شمال-جنوب و بندر چابهار در تحولات ژئوپلیتیکی منطقه
⏳ مدت زمان مطالعه: ۵ دقیقه | ✏️ ناشر/نویسنده: The Cradle/پپه اسکوبار | 📅 تاریخ: ۲۳ مه ۲۰۲۳ / ۲ خرداد ۱۴۰۲
⚠️ هشدار: بازنشر این مقاله با هدف ارائه دیدگاه‌های متنوع صورت گرفته و به معنای تأیید یا پذیرش مسئولیت دیدگاه‌های مطرح‌شده نیست.
بیانیه هیروشیما و استراتژی G7
بیانیه هیروشیما از سوی گروه هفت (G7) در شهری صادر شد که ۷۸ سال پیش توسط ایالات متحده بمباران اتمی شد، بدون آنکه آمریکا هیچ‌گاه عذرخواهی کرده باشد. این بیانیه در واقع اعلام جنگی ترکیبی علیه گروه BRICS+ است که ۲۵ کشور در صف پیوستن به آن قرار دارند.
هدف کلیدی G7 شکست روسیه و سپس تحت سلطه قرار دادن چین است. برای گروه هفت، این قدرت‌های واقعی تهدیدی علیه «آزادی و دموکراسی» به‌شمار می‌روند و کشورهای جنوب جهانی نیز باید از این مسیر پیروی کنند، وگرنه…
پیشرفت راهبردی INSTC و BRI
در دنیای واقعی، ابتکار کمربند و جاده (BRI) چین و کریدور بین‌المللی حمل‌ونقل شمال-جنوب (INSTC) به رهبری روسیه به‌عنوان نمادهای چندقطبی در حال گسترش هستند. گروه هفت تمام تلاش خود را برای تضعیف این دو مسیر به کار بسته است.
نقش کلیدی بندر چابهار
توافق ۱.۶ میلیارد دلاری اخیر ایران و روسیه برای ساخت خط آهن ۱۶۲ کیلومتری رشت-آستارا یک نقطه عطف در INSTC به‌شمار می‌رود. این پروژه با حضور وزرای حمل‌ونقل ایران و روسیه و با حضور مجازی ولادیمیر پوتین و ابراهیم رئیسی امضا شد.
این توافق پیوندی میان سیاست «نگاه به شرق» ایران و «چرخش به شرق» روسیه محسوب می‌شود. شهر رشت نزدیک به دریای خزر و آستارا در مرز آذربایجان واقع شده است و این پروژه بخشی از توافق حمل‌ونقل ریلی و باری میان روسیه، ایران و آذربایجان خواهد بود.
مسیرهای اصلی INSTC
کریدور INSTC شامل سه مسیر اصلی است: مسیر غربی (روسیه-آذربایجان-ایران-هند)، مسیر میانی یا ترانس‌خزر (روسیه-ایران-هند) و مسیر شرقی (روسیه-آسیای مرکزی-ایران-هند).
مسیر شرقی شامل بندر استراتژیک چابهار در استان سیستان و بلوچستان ایران است که تنها بندر ایران با دسترسی مستقیم به اقیانوس هند محسوب می‌شود. در سال ۲۰۱۶، ایران، هند و افغانستان توافقی سه‌جانبه امضا کردند که چابهار را به مسیر اصلی تجارت هند به افغانستان و آسیای مرکزی تبدیل کرد.
سرمایه‌گذاری‌های ایران و چین در چابهار
اگرچه هند چابهار را بخشی از استراتژی «گردنبند الماس» خود برای مقابله با طرح «رشته مروارید» چین در اقیانوس هند می‌دانست، اما به‌دلیل عدم تأمین مالی لازم از سوی دهلی نو، ایران به‌دنبال جذب سرمایه‌گذاران روسی و چینی رفت.
اهمیت بندر گوادر در رقابت منطقه‌ای
چابهار به‌عنوان نقطه مقابلی برای بندر گوادر پاکستان عمل می‌کند که بخش اصلی «کریدور اقتصادی چین-پاکستان» (CPEC) به‌شمار می‌رود. به همین دلیل، تهران برای تکمیل خطوط ریلی شرقی خود تلاش می‌کند که شامل ۶۲۸ کیلومتر مسیر ریلی از چابهار به زاهدان است.
نقش روسیه در INSTC
روسیه به‌دلیل جنگ اوکراین و تحریم‌های غرب، به INSTC اهمیت بیشتری می‌دهد. در دسامبر گذشته، قراردادی میان روسیه و کشورهای قزاقستان، ترکمنستان و ایران امضا شد و تخفیفی ۲۰ درصدی برای کانتینرهای وارداتی و صادراتی در مرز قزاقستان ارائه شد.
بندر چابهار در صورت فعالیت کامل، هزینه حمل‌ونقل کالا از هند به روسیه را تا ۲۰ درصد کاهش می‌دهد. ایران این فرصت را درک کرده و با تبلیغات گسترده منطقه آزاد تجاری-صنعتی چابهار به‌دنبال جذب سرمایه‌گذاری‌های روسی است.
بازی موازی چین در مسیر شرق-غرب
چین نیز در مسیر شرق به غرب در حال سرمایه‌گذاری سنگین است. کریدور میانی BRI از چین به قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان می‌گذرد و به‌سوی آذربایجان، گرجستان، ترکیه و شرق اروپا امتداد می‌یابد.
چین همچنین در حال احداث راه‌آهن از کارس به ادرنه در ترکیه است و بندر مرسین و ازمیر را برای تقویت مسیر «جاده ابریشم آهنین» ارتقا داده است.
مسیر زنگزور و رقابت با INSTC
کریدور زنگزور که از آذربایجان به ترکیه از طریق ارمنستان می‌گذرد، به‌عنوان پروژه‌ای مورد حمایت اتحادیه اروپا و انگلیس مطرح شده است. این مسیر در جریان آتش‌بس ۲۰۲۰ در قره‌باغ به‌وجود آمد و تلاش دارد ارمنستان را از پروژه‌های روسی و آسیای مرکزی دور کند.
موقعیت لندن و پیوند قفقاز و آسیای مرکزی
لندن باکو را به‌عنوان یک شریک ممتاز معرفی می‌کند و مایل است شرایطی را به ایروان دیکته کند: در اسرع وقت نوعی پیمان صلح را بپذیرید و از هرگونه طرحی در مورد قره‌باغ صرف‌نظر کنید.
کریدور زنگزور اولین بازی ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیک غربی خواهد بود که مراکز لجستیکی اتحادیه اروپا را با ماوراء قفقاز و آسیای مرکزی پیوند می‌دهد. اگر ارمنستان زیر اتوبوس پرت شود چه؟ به هر حال، ارمنستان یکی از اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) به رهبری روسیه است که غرب در حال تضعیف آن است.
شروع یک بازی بزرگ ژئواکونومیک
کمربندهای ایمنی خود را ببندید: یک بازی عالی جدید ژئواکونومیک با محوریت INTSC به‌تازگی شروع شده است.
نظرات بیان شده در این مقاله لزوماً منعکس‌کننده نظرات The Cradle نیست.
