رسانه تسک اند پرپس : «موشک‌های هایپرسونیک چین چقدر برای کشتی‌ها و ملوانان نیروی دریایی آمریکا تهدید محسوب می‌شوند؟» | ۲۹ فروردین ۱۴۰۴

تهدید فزاینده موشک‌های هایپرسونیک چین

بر اساس آخرین گزارش وزارت دفاع ایالات متحده درباره قدرت نظامی چین، این کشور دارای «زرادخانه موشک‌های هایپرسونیک پیشرو در جهان» است که می‌تواند تهدیدی جدی برای شناورهای نیروی دریایی آمریکا محسوب شود.

تسلیحات هایپرسونیک با سرعتی بین پنج تا ده برابر سرعت صوت حرکت می‌کنند و قابلیت تغییر مسیر در حین پرواز، رهگیری و انهدام آن‌ها را برای سامانه‌های پدافندی دشوار می‌سازد.

گزارش وزارت دفاع حاکی از آن است که طی دو دهه گذشته، ارتش چین «پیشرفت چشمگیری در توسعه فناوری‌های موشکی هایپرسونیک متعارف و با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای داشته است»، از جمله موشک هایپرسونیک YJ-21 که مشخصاً برای هدف قرار دادن ناوهای هواپیمابر طراحی شده است.

این گزارش شامل برآوردی از تعداد موشک‌های هایپرسونیک در زرادخانه ارتش چین نیست و سخنگوی پنتاگون نیز نتوانست اطلاعات بیشتری در این خصوص ارائه دهد.

یکی از نگرانی‌های عمده برنامه‌ریزان نظامی آمریکا، تهدیدی است که تسلیحات هایپرسونیک متوجه کشتی‌های نیروی دریایی این کشور می‌کنند. سامانه‌های پدافندی فعلی نیروی دریایی برای مقابله با پهپادها، بمب‌های مهاجم و موشک‌های کروز و بالستیک طراحی شده‌اند. اما این سامانه‌ها ممکن است در برابر تسلیحات هایپرسونیک، که قادرند در ارتفاع پایین مشابه هواپیماها پرواز کرده و در مسیر خود به سمت هدف مانور دهند، کارایی کمتری داشته باشند. این تسلیحات خطری برای انواع شناورها، از ناوهای هواپیمابر گرفته تا ناوشکن‌ها، ایجاد می‌کنند و احتمال متحمل شدن تلفاتی در نیروی دریایی آمریکا در صورت درگیری با چین را، به سطحی که از جنگ جهانی دوم تاکنون بی‌سابقه بوده، افزایش می‌دهند.

پاسخ نیروی دریایی آمریکا و نیاز به پدافند جدید

سخنگوی ناوگان اقیانوس آرام ایالات متحده، بدون ارائه جزئیات دقیق، اعلام کرد که این نیرو برای مقابله با موشک‌های هایپرسونیک چین، از طیف وسیعی از قابلیت‌ها «به منظور بازدارندگی، دفاع و در صورت لزوم، شکست تجاوز» برخوردار است.

این سخنگو در بیانیه‌ای به تسک اند پرپس گفت: «ما یک نیروی دریایی حرفه‌ای هستیم که آماده پاسخگویی به هرگونه وضعیت اضطراری در هر زمان هستیم؛ چه این تجاوز علیه ایالات متحده باشد و چه علیه یکی از متحدان و شرکای ما.» وی افزود: «علاوه بر این، ما در حال سرمایه‌گذاری بر روی قابلیت‌های حیاتی مأموریتی خود هستیم، از جمله تسلیحات هایپرسونیک، پلتفرم‌های پیشرفته اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی (ISR)، سامانه‌های بدون سرنشین، و شبکه‌های فرماندهی، کنترل، ارتباطات، رایانه و اطلاعات (C4I) مقاوم که مستقیماً به چالش‌های ممانعت منطقه‌ای (A2/AD) و قابلیت‌های پدافندی می‌پردازند.»

سناتور راجر ویکر (جمهوری‌خواه از ایالت می‌سی‌سی‌پی)، رئیس کمیته نیروهای مسلح سنا، اظهار داشت که تهدید ناشی از موشک‌های هایپرسونیک چین، ارتش آمریکا را ملزم به توسعه پادکنش‌های (اقدامات متقابل) جدید می‌کند.

ویکر در بیانیه‌ای به تسک اند پرپس گفت: «پرزیدنت ترامپ با طرح “”گنبد طلایی”” (Golden Dome) دقیقاً ایده درستی دارد.» وی افزود: «ما با استفاده از لایحه بودجه دفاعی تکمیلی خود، قصد داریم توسعه سامانه‌های پدافند ضدموشکی هایپرسونیک را به طور چشمگیری تسریع بخشیم. ما همه چیز را خواهیم ساخت، از موشک‌های رهگیر گرفته تا قابلیت‌هایی که می‌توانند حسگرهای هدف‌گیری چینی را مختل و کور کنند.»

کاپیتان بازنشسته نیروی دریایی، توماس شوگارت، عضو ارشد وابسته در اندیشکده «مرکز امنیت آمریکای نوین» در واشنگتن دی‌سی، معتقد است نحوه نزدیک شدن موشک‌های هایپرسونیک به اهدافشان، رهگیری آن‌ها را بسیار دشوار می‌سازد.

شوگارت به تسک اند پرپس توضیح داد که برخلاف موشک‌های بالستیک، تسلیحات هایپرسونیک مسیر پروازی قابل پیش‌بینی ندارند و می‌توانند به گونه‌ای مانور دهند که شناسایی آن‌ها و پیش‌بینی نقطه اصابتشان دشوار باشد.

شوگارت گفت: «یک موشک بالستیک از جو خارج می‌شود و به ارتفاع بالایی می‌رسد، بنابراین به محض عبور از خط افق، باید بتوان آن را با رادار در فاصله نسبتاً دوری مشاهده کرد؛ البته بسته به نوع رادار.» وی افزود: «اما یک موشک هایپرسونیک در لایه‌های بالایی جو حرکت می‌کند و بسیار پایین‌تر از موشک بالستیک و نزدیک‌تر به سطح زمین باقی می‌ماند. این بدان معناست که بسیار دیرتر از خط افق پدیدار می‌شود. در نتیجه، زمان کمتری برای شلیک به آن، شناسایی راداری و واکنش وجود خواهد داشت.»

تمام این موارد چالش‌های بسیار جدی برای موشک‌های پدافند هوایی نیروی دریایی، مانند نمونه‌های مورد استفاده علیه موشک‌ها و پهپادهای حوثی در دریای سرخ، ایجاد می‌کند. با این حال، شوگارت اشاره کرد که موشک‌های هایپرسونیک از جستجوگر (سیکر) برای هدایت نهایی به سمت هدف استفاده می‌کنند و این می‌تواند یک نقطه ضعف بالقوه باشد.

شوگارت گفت نیروی دریایی می‌تواند از پدافندهای «اخلال نرم» (soft kill) علیه موشک‌های هایپرسونیک استفاده کند؛ روش‌هایی مانند ایجاد پارازیت بر روی جستجوگرهای آن‌ها یا استفاده از پوشال‌های راداری (چف) و شراره‌های حرارتی (فلر) برای منحرف کردنشان از مسیر هدف. وی افزود که اطلاعات مربوط به حسگرها و سامانه‌های جنگ الکترونیک نیروی دریایی به شدت طبقه‌بندی شده است، بنابراین تعیین میزان اثربخشی چنین پدافندهایی در برابر موشک‌های هایپرسونیک بر اساس منابع اطلاعاتی آشکار، دشوار است.

او تأکید کرد که صرف‌نظر از روش دفاعی اتخاذ شده، ملوانان نیروی دریایی در برابر تسلیحات هایپرسونیک زمان بسیار کمتری برای واکنش نسبت به سایر انواع موشک‌ها خواهند داشت.

تکامل سلاح‌های ضد کشتی و انتظار تلفات

تیموتی آر. هیث، پژوهشگر ارشد امور دفاع بین‌الملل در مؤسسه «رَند» (RAND)، می‌گوید که سازندگان تسلیحات در چین دهه‌هاست که توجه خود را مستقیماً معطوف به ناوهای جنگی نیروی دریایی ایالات متحده کرده‌اند. تسلیحات هایپرسونیک نمایانگر جدیدترین پیشرفت فناورانه در زرادخانه تسلیحات ضدکشتی چین هستند.

چین مدت‌ها بر روی ساخت زرادخانه‌ای از موشک‌های کروز ضدکشتی کار کرده است. هیث به تسک اند پرپس گفت موشک‌های کروز که نخستین بار در دهه ۱۹۷۰ توسعه یافتند، بسیار کندتر از موشک‌های بالستیک حرکت می‌کنند و انهدام آن‌ها توسط موشک‌های استاندارد و سامانه‌های دفاع نزدیک (CIWS) نیروی دریایی آسان‌تر است. با این وجود، موشک‌های کروز، به ویژه زمانی که به صورت انبوه شلیک شوند، می‌توانند برای ناوهای مدرن بسیار خطرناک باشند، زیرا ارزان‌تر، مانورپذیرتر و دقیق‌تر از موشک‌های بالستیک و هایپرسونیک هستند.

ظهور تهدید موشک‌های بالستیک ضدکشتی در دهه ۱۹۸۰، انقلابی در توانایی چین برای هدف قرار دادن شناورهای نیروی دریایی آمریکا ایجاد کرد. موشک‌هایی مانند DF-21D و DF-26، سرعت موشک‌های بالستیک را با قابلیت به‌کارگیری اهداف کاذب (دکوی) برای گمراه کردن سامانه‌های پدافندی آمریکا ترکیب می‌کنند. بسیاری از تحلیلگران دفاعی آمریکا توصیه می‌کنند که نیروی دریایی، ناوهای هواپیمابر خود را خارج از برد موشک‌های بالستیک میان‌برد چین نگه دارد.

هیث گفت: «تسلیحات هایپرسونیک با اعطای قابلیت مانور محدود به موشک‌ها در مرحله میانی پرواز – مرحله‌ای که سرعت این موشک‌ها می‌تواند به بیش از ۵ ماخ برسد – تکاملی در این تهدید ایجاد می‌کنند.» وی افزود: «این امر مقابله با موشک‌های هایپرسونیک را حتی دشوارتر می‌سازد، زیرا نیازمند پدافندهای جدیدی هستیم که صرفاً بر پیش‌بینی مسیر بالستیک متکی نباشند.»

ام. تیلور فراول، مدیر برنامه مطالعات امنیتی در مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT)، می‌گوید ممکن است در یک درگیری آتی، ناوهای هواپیمابر نیروی دریایی آمریکا مجبور شوند همزمان با حمله‌ای متشکل از موشک‌های بالستیک و هایپرسونیک مواجه شوند که هر کدام از مسیرهای متفاوتی شلیک شده‌اند.

با این حال، فراول به تسک اند پرپس گفت که ارتش آمریکا می‌تواند برای اخلال در فرآیند هدف‌گیری و هدایت موشک‌ها به سمت اهدافشان، که به «زنجیره کشتار» (kill chain) معروف است، تلاش کند.

فراول گفت: «استحکام زنجیره کشتار چین مطلق نیست و با فرض اینکه موقعیت کلی یک ناو هواپیمابر قابل شناسایی باشد، موفقیت حمله همچنان تا حد زیادی به هدایت نهایی و ارتباطات بستگی دارد که می‌توان آن‌ها را مختل کرد.»

شوگارت تأکید کرد در حالی که موشک‌های هایپرسونیک قطعاً ریسک پیش روی ناوهای نیروی دریایی آمریکا را در جنگ با چین افزایش می‌دهند، هیچ کارشناس واقعی ادعا نمی‌کند که «صد در صد کار ناو هواپیمابر تمام است.»

شوگارت گفت: «صادقانه بگویم، ناو هواپیمابر برای نسل‌ها از جانب سامانه‌های تسلیحاتی مختلف تحت تهدید بوده است.» وی افزود: «به نظر من، تفاوت در این است که سطح ریسک قطعاً افزایش یافته است.»

شوگارت اشاره کرد که علی‌رغم اقدامات پدافندی نیروی دریایی در برابر موشک‌های دشمن، اکنون تعداد ماهواره‌های بسیار بیشتری در مدار وجود دارد که کار هدف‌گیری ناوهای آمریکایی را برای یک رقیب هم‌سطح آسان‌تر می‌کند. هوش مصنوعی نیز ممکن است به چین کمک کند تا تصاویر ماهواره‌ای را برای یافتن موقعیت ناوهای هواپیمابر نیروی دریایی آمریکا سریع‌تر تحلیل کند.

شوگارت افزود که چین همچنین می‌تواند حمله موشکی علیه یک گروه ضربت ناو هواپیمابر آمریکا را از خشکی آغاز کند، در حالی که شوروی در دوران جنگ سرد به بمب‌افکن‌های بک‌فایر متکی بود که بسیج و پرتاب انبوه آن‌ها زمان بسیار بیشتری می‌برد.

او گفت با ادامه افزایش برد تسلیحات چینی، ناوهای آمریکایی در غرب اقیانوس آرام به طور فزاینده‌ای در معرض خطر قرار خواهند گرفت.

شوگارت نتیجه گرفت: «اگر وارد جنگ با چین شویم، باید انتظار از دست دادن چند ناو هواپیمابر را داشته باشیم.» وی افزود: «اما اگر با هر قدرت بزرگی وارد جنگ شویم، من انتظار از دست دادن چند ناو هواپیمابر را دارم. سؤال این است: آیا اهدافی که برای رسیدن به آن‌ها تلاش می‌کنیم، از دیدگاه مردم آمریکا و رهبری سیاسی آن، ارزش این بها را خواهد داشت؟»