مجله دیپلمات: «از واشنگتن تا پکن، یک بازی هسته‌ای تلافی‌جویانه» | ۱۳ اسفند ۱۴۰۳
آیا رقابت هسته‌ای میان چین و آمریکا به یک بن‌بست خطرناک می‌انجامد؟
⏳مدت زمان مطالعه: ۱۰ دقیقه | ✏️ناشر/نویسنده: دیپلمات / رابرت راست | 📅 تاریخ: ۳ مارس ۲۰۲۵ / ۱۳ اسفند ۱۴۰۳
⚠️ هشدار: بازنشر این مقاله با هدف ارائه دیدگاه‌های متنوع صورت گرفته و به معنای تأیید یا پذیرش مسئولیت دیدگاه‌های مطرح‌شده نیست.
—از واشنگتن تا پکن، یک بازی هسته‌ای تلافی‌جویانه
اقدامات آمریکا به توسعه زرادخانه هسته‌ای چین دامن می‌زند؛ اما پذیرش آسیب‌پذیری متقابل برای واشنگتن دشوار است.
با ادامه دوره دوم ریاست جمهوری دونالد ترامپ، چین به بزرگ‌ترین عامل شکل‌دهی سیاست‌های دفاعی و خارجی دولت او تبدیل خواهد شد. مقامات از پکن تا توکیو و بروکسل و مسکو منتظر خواهند بود تا ببینند که ترامپ چگونه به روابط امنیتی با چین نزدیک می‌شود.
به‌تازگی به چین سفر کردم و با کارشناسانی در زمینه امنیت بین‌المللی، روابط چین و آمریکا، کنترل تسلیحات و تسلیحات هسته‌ای گفتگو کردم. سلاح‌های هسته‌ای و برداشت هر دو طرف از استراتژی و سیاست هسته‌ای یکدیگر، در قلب این دینامیک قرار دارند و چشم‌انداز فعلی منفی است.
بن‌بست در کنترل تسلیحات
ایالات متحده و چین در کنترل تسلیحات به بن‌بست رسیده‌اند؛ به گفته پنتاگون، زرادخانه چین در سال‌های اخیر به طور قابل‌توجهی رشد کرده است که باعث درخواست‌هایی برای توسعه زرادخانه آمریکا شده است. اگرچه زرادخانه آمریکا همچنان چندین برابر بزرگ‌تر از چین است، واشنگتن نگران است که این گسترش نشان‌دهنده تغییر در استراتژی هسته‌ای چین باشد.
شاید نگران‌کننده‌تر این باشد که ترامپ ظاهراً به دنبال از سرگیری آزمایش‌های هسته‌ای انفجاری است؛ حرکتی که خطر از سرگیری آزمایش‌های مشابه توسط چین و روسیه را به همراه خواهد داشت.
رازداری چین و عدم قطعیت‌های اطلاعاتی
رازداری شناخته‌شده چین در مورد زرادخانه و استراتژی هسته‌ای خود باعث ایجاد عدم اطمینان در میان تصمیم‌گیران آمریکایی شده است، در حالی که فضای تحلیلی برای گمانه‌زنی باز می‌گذارد. پنتاگون یکی از منابع اصلی اطلاعات در مورد زرادخانه چین و نیات هسته‌ای آن است، اما اسناد مانند گزارش سالانه قدرت نظامی چین بسیاری از ادعاهای خود را با کلمه “”””احتمالاً”””” محدود می‌کنند.
با این حال، کارشناسان چینی که با آن‌ها گفتگو کردم، نگران بودند که روابط چین و آمریکا در همه زمینه‌ها رو به وخامت است و سطح ارتباطات و درک متقابل به پایین‌ترین حد خود رسیده است. بسیاری از این کارشناسان بر این باور بودند که ارزیابی‌های اطلاعاتی آمریکا از نیات هسته‌ای چین اشتباه است و شواهد معتبری برای تغییر در استراتژی هسته‌ای چین وجود ندارد.
ترامپ و کنترل تسلیحات
با وجود انتشار بیانیه مشترک بایدن و شی جین پینگ در مورد حفظ کنترل انسانی نهایی بر هوش مصنوعی در تصمیم‌گیری‌های هسته‌ای، چشم‌انداز پیشرفت در کنترل تسلیحات بین چین و آمریکا تحت دولت ترامپ بسیار ضعیف است.
با این حال، مذاکرات سه‌جانبه دوباره در اخبار مطرح شده‌اند، پس از آنکه ترامپ در سخنرانی خود در مجمع جهانی اقتصاد وعده داد که روسیه و چین را به میز مذاکره کنترل تسلیحات بازمی‌گرداند. ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود نیز تلاش مشابهی کرد که پکن آن را رد کرد.
عدم شفافیت چین و مواضع رسمی
چین همواره اصرار داشته که زرادخانه کوچک‌ترش نیازمند شفافیت کمتری است. در حالی که پکن به طور رسمی به ادعاهای مربوط به افزایش زرادخانه خود پاسخ نداده است، سخنگویان دولت همچنان تاکید دارند که زرادخانه چین ماهیتی دفاعی دارد. آن‌ها می‌گویند که آمریکا باید گام اول را در کاهش زرادخانه خود بردارد و سیاست عدم استفاده اول را بپذیرد.
کارشناسان چینی که با آن‌ها گفتگو کردم، این نکات را تکرار کردند و اذعان داشتند که چین آماده گفت‌وگوست، اما به احتمال زیاد حاضر به شرکت در مذاکرات بر اساس شروط آمریکا نخواهد بود.
برنامه‌های هسته‌ای و مواد شکاف‌پذیر
پنتاگون تخمین زده که چین در حال حاضر حدود ۶۰۰ کلاهک هسته‌ای دارد و تا سال ۲۰۳۰ این تعداد به بیش از ۱,۰۰۰ کلاهک خواهد رسید. با این حال، این اعداد با تخمین‌های قبلی از ذخایر پلوتونیوم نظامی چین همخوانی ندارد.
پنتاگون ادعا می‌کند که چین احتمالاً پلوتونیوم مورد نیاز را از رآکتورهای سریع خود تامین خواهد کرد؛ یکی از این رآکتورها در سال ۲۰۲۴ به بهره‌برداری رسید. اما کارشناسان بین‌المللی تردید دارند که چین واقعاً قصد دارد از این فناوری جدید و کمتر قابل‌اعتماد استفاده کند.
یک کارشناس چینی در این باره گفت که کارشناسان چینی از تخمین‌های بالای پنتاگون درباره تعداد کلاهک‌های چین “”””گیج و ناراحت”””” هستند. این کارشناس ادعا کرد که آمریکا باید بداند که چین به اندازه کافی مواد شکاف‌پذیر برای تولید این تعداد کلاهک ندارد.
نتیجه‌گیری: راهی به سوی کنترل تسلیحات
با توجه به اینکه فقط یک ماه از آغاز دوره دوم ترامپ می‌گذرد، پیش‌بینی اقدامات دولت او دشوار است. با این حال، هرگونه تعامل با چین در زمینه کاهش خطرات هسته‌ای یا کنترل تسلیحات نباید فرض کند که اولویت‌های پکن تغییر کرده‌اند.
به طور کلی، کارشناسان چینی بر این باورند که هدف اصلی پکن حفظ توانایی حمله دوم (second-strike capability) است و افزایش احتمالی کلاهک‌ها این هدف را تغییر نمی‌دهد. آن‌ها همچنین تاکید دارند که اقدامات آمریکا، به ویژه توسعه سامانه‌های دفاع موشکی، دلیل اصلی افزایش زرادخانه چین است.
