کامرسانت :«توافق هسته‌ای از خاکستر خود برخاسته است؛ ایران بمباران‌شده به مذاکرات دعوت شد» | ۵ تیر ۱۴۰۴

ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای و شروط آمریکا

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام کرد که مذاکرات هسته‌ای با ایران هفته آینده از سر گرفته خواهد شد. به گفته رئیس کاخ سفید، پس از جنگ دوازده روزه، انتظار می‌رود تهران تضمین‌هایی مبنی بر عدم توسعه برنامه هسته‌ای خود ارائه دهد. همزمان، دستور کار فرآیند مذاکرات ممکن است شامل تعیین سرنوشت اورانیوم بسیار غنی‌شده انباشته‌شده نیز باشد؛ ذخایری که گمان می‌رود تهران اکنون موفق به پنهان کردن آنها شده است. این احتمال وجود دارد که شرایط لازم برای گفتگو فراهم شده باشد: بر اساس یک روایت، پس از جنگ اخیر در تهران، گروهی از سیاستمداران میانه‌رو که از گفتگو با ایالات متحده حمایت می‌کنند، مواضع خود را تقویت کرده‌اند.

دونالد ترامپ اظهار داشت که فرآیند مذاکره میان آمریکا و ایران، که در پی عملیات اسرائیل موسوم به «مردمی چون شیر» (آغاز شده در ۱۳ ژوئن) متوقف شده بود، هفته آینده از سر گرفته خواهد شد. رئیس کاخ سفید در گفتگو با خبرنگاران در پایان نشست ناتو در هلند توضیح داد: «آنها جنگیدند، مبارزه کردند و اکنون به دنیای خود بازمی‌گردند.» وی افزود: «من می‌توانم تضمینی دریافت کنم که آنها (ایرانی‌ها) به سوی دستیابی به سلاح هسته‌ای حرکت نخواهند کرد. ما احتمالاً این درخواست را مطرح خواهیم کرد.» با این حال، رهبر آمریکا مشخص نکرد که آیا منظور او توافق هسته‌ای جدیدی با تهران است یا خیر؛ مذاکراتی که از ۱۲ آوریل آغاز شده بود.

استیون ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، در تاریخ ۲۵ ژوئن توضیح داد: «اکنون مذاکرات با ایران حول این محور خواهد بود که چگونه برنامه هسته‌ای غیرنظامی شما (ایرانی‌ها) را بازسازی کنیم تا کارآمدتر شود و نیازی به غنی‌سازی اورانیوم نداشته باشد.» به گفته او، چنین الگویی از برنامه هسته‌ای در امارات متحده عربی «و بسیاری از کشورهای دیگر» که «برای تولید انرژی هسته‌ای نیازی به انجام غنی‌سازی ندارند» وجود دارد. از این اظهارات چنین برمی‌آید که به احتمال زیاد به تهران به عنوان بخشی از مذاکرات پیشنهاد خواهد شد که اورانیوم غنی‌شده مورد نیاز برای نیروگاه‌های هسته‌ای خود را از خارج وارد کند و رسماً از ظرفیت‌های تولید داخلی خود صرف‌نظر نماید.

دفاع دولت ترامپ از کارآمدی حمله به ایران

دولت ترامپ اصرار دارد که جمهوری اسلامی بخش قابل توجهی از برنامه هسته‌ای خود را از دست داده است. جان راتکلیف، مدیر سیا، گزارش داد که در نتیجه بمباران آمریکا در شب ۲۲ ژوئن، این برنامه متحمل «آسیب چشمگیری» شده است. او توضیح داد: «چندین تأسیسات کلیدی هسته‌ای ایران نابود شده‌اند و بازسازی آنها سال‌ها به طول خواهد انجامید.» تولسی گابارد، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، نیز با این دیدگاه موافق است. او در شبکه اجتماعی ایکس خاطرنشان کرد که اگر ایرانی‌ها بخواهند تأسیسات هسته‌ای خود را بازسازی کنند، «ناگزیر خواهند بود کارخانه‌های کلیدی در نطنز، فردو و اصفهان را به طور کامل از نو بسازند.» و این فرآیند، به گفته خانم گابارد، سال‌ها زمان خواهد برد.

اما این تمام آن چیزی نیست که واشنگتن را نگران می‌کند. جی.دی. ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، به وضوح اعلام کرد که دستور کار مذاکرات با ایران احتمالاً شامل تعیین تکلیف ذخایر اورانیوم بسیار غنی‌شده این کشور نیز خواهد بود. او در ۲۲ ژوئن در گفتگو با شبکه ای‌بی‌سی توضیح داد که دولت آمریکا «در هفته‌های آینده تلاش خواهد کرد» تا سرنوشت مواد هسته‌ای غنی‌شده تا ۶۰ درصد را که به اعتقاد آمریکا و اسرائیل، توسط کارشناسان ایرانی پیش از آغاز عملیات اسرائیل پنهان شده است، مشخص کند.

با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا تهران با انجام مذاکرات موافقت خواهد کرد یا خیر.

آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، در آخرین سخنرانی خود خطاب به ملت در ۲۶ ژوئن گفت که تمام خواسته ایالات متحده، تسلیم شدن ایران است؛ و این امر هرگز اتفاق نخواهد افتاد. این موضعی بود که آیت‌الله اعظم به صراحت اعلام کرد.

با این وجود، به ادعای منابع نیویورک تایمز، در پس‌زمینه جنگ دوازده روزه در ایران، گروهی از افراد بانفوذ که از رویکرد سیاست خارجی «میانه‌رو» و مذاکره با غرب حمایت می‌کنند، موقعیت خود را تقویت کرده‌اند. چهره اصلی این گروه، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور جمهوری اسلامی است که نماینده اردوگاه اصلاح‌طلبان به شمار می‌رود.

رهبری سیاسی اسرائیل هنوز آمادگی ایالات متحده برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران را ارزیابی نکرده است.

علاوه بر این، به گفته افی دفرین، سخنگوی رسمی نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF)، برای این رژیم هنوز زود است که نتایج عملیات خود علیه جمهوری اسلامی را جمع‌بندی کند. سخنگوی ارتش توضیح داد: «این عملیاتی بود که ارتش اسرائیل سال‌ها برای آن تدارک دیده بود – از مرحله برنامه‌ریزی تا ایجاد شرایط مناسبی که امکان اجرای آن را فراهم می‌کرد – همراه با تجارب عملیاتی که در طول جنگ به دست آمد.»

جمع‌بندی اسرائیلی‌ها از جنگ ۱۲ روزه

آقای دفرین تأکید کرد که کشورش در صورت لزوم، آماده بازگشت به فشار نظامی بر رقیب منطقه‌ای خود است. سخنگوی ارتش اسرائیل توضیح داد: «ما همچنان در وضعیت آمادگی کامل به سر می‌بریم. ما کاملاً آماده مقابله با تهدیدات علیه دولت اسرائیل و انجام عملیات دفاعی و تهاجمی هستیم.»

با این حال، به نظر می‌رسد که دولت بنیامین نتانیاهو فعلاً نظاره‌گر خواهد بود تا ببیند ایالات متحده از طریق دیپلماسی چه دستاوردهایی می‌تواند کسب کند. همان‌طور که یکی از منابع وب‌سایت خبری وای‌نت در سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل توضیح داد، دستاورد اصلی عملیات «مردمی چون شیر»، «تقویت اراده ملی و بازدارندگی منطقه‌ای» است. این منبع وای‌نت در پایان گفت: «اکنون باید این موفقیت را به توافقات دیپلماتیک جدید و رشد بلندمدت مبدل سازیم.»