نشریه اکونومیست: نسل جوان «پرتلاش» آفریقا به دوران اوج می‌رسد | ۲ اسفند ۱۴۰۳

نگاهی به نسل جوان و پرتلاش آفریقا که با وجود سرخوردگی اقتصادی و سیاسی، با کارآفرینی، دینداری و آرزوی آینده‌ای بهتر، در حال شکل‌دهی به قاره و جهان هستند.

⏳ مدت زمان مطالعه: ۵ دقیقه | ✏️ ناشر/نویسنده: اکونومیست/اکونومیست | 📅 تاریخ: February 20th 2025 / ۲ اسفند ۱۴۰۳

⚠️ هشدار: بازنشر این مقاله با هدف ارائه دیدگاه‌های متنوع صورت گرفته و به معنای تأیید یا پذیرش مسئولیت دیدگاه‌های مطرح‌شده نیست.

آنها دیندار، کارآفرین و مشتاق به استفاده حداکثری از پتانسیل خود هستند

او چهار روز در هفته در حال آموزش خیاطی است و دو روز دیگر به عنوان آشپز کار می‌کند. در این بین، گریس گاروس دالوپ وقت پیدا می‌کند تا کلاه‌گیس بفروشد. همراه با انعام‌ها و کمک‌های مالی همسایگان و آشنایان، این مقدار فقط برای اجاره یک اتاق در لاگوس، پایتخت تجاری نیجریه، برای این جوان ۲۶ ساله کافی است. خانم دالوپ می‌گوید: «همه می‌خواهند نیجریه را ترک کنند، زیرا هر روز زندگی‌ات کار می‌کنی و پولی را که برایش کار می‌کنی نمی‌بینی!» او تقصیر وضعیتش را به گردن رئیس‌جمهور می‌اندازد، که برایش دعا می‌کند، هرچند به او رأی نداده است. در اعماق وجودش، فکر می‌کند شاید زمان مداخله ارتش فرا رسیده باشد.

بخشی از ناامیدی خانم دالوپ مختص نیجریه است، جایی که تورم بیش از یک سال است که به طور متوسط بالای ۳۰ درصد بوده و تورم مواد غذایی حتی بالاتر است. با این حال، بخش زیادی از آن در میان جوانان سراسر آفریقا مشترک است. آنها که بهتر از والدین خود تحصیل کرده‌اند و سرشار از شور و شوق کارآفرینی هستند، متوجه می‌شوند که جوامعشان به آنها اجازه نمی‌دهند پتانسیل خود را به طور کامل شکوفا کنند. مجبور به انجام همزمان چندین کار جانبی برای گذران زندگی، بسیاری شانس خود را در خارج از کشور امتحان می‌کنند، به خدا پناه می‌برند یا خود را وسوسه شده توسط سیاست‌های اقتدارگرایانه می‌یابند.

این موضوع نه تنها برای افراد بلکه به این دلیل اهمیت دارد که جوانان آفریقایی آینده هستند. در حالی که کشورهای جهان ثروتمند پیر و کوچک می‌شوند، جمعیت آفریقا به رشد خود ادامه خواهد داد (نمودار را ببینید). پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ دو برابر شود و میانگین سنی زیر ۲۵ سال باشد. از آنجایی که آفریقایی‌ها سهم بیشتری از جوانان جهان را تشکیل می‌دهند، درک نیروهایی که آنها را شکل می‌دهند ضروری است.

یکی از این نیروها، سرخوردگی اقتصادی سوزان است. برخلاف همه جای دیگر جهان، جوانان در سراسر این قاره، علیرغم تحصیلات بهتر، احتمال بیشتری برای داشتن مشاغل حقوق‌بگیر نسبت به والدین خود ندارند. سه چهارم جوانان آفریقایی می‌گویند که برای یافتن کار مناسب با مشکل مواجه هستند و این امر جاه‌طلبی‌های آنها را از بین می‌برد. یک فعال جامعه مدنی اوگاندایی در دهه ۳۰ زندگی خود می‌گوید: «وقتی پدرم ۳۹ ساله بود، دو خانه و یک قطعه زمین داشت.» «من هنوز مستاجر هستم.» این سرخوردگی با رسانه‌های اجتماعی تشدید می‌شود، جایی که پست‌های پر زرق و برق از سراسر جهان نشان می‌دهد که چقدر از همتایان خود در اروپا، آمریکا یا آسیا عقب هستند.

جوانان آفریقایی از ضرورت، فضیلت ساخته‌اند. کارآفرینان استارتاپی در لاگوس و نایروبی با فین‌تک جدید، سیستم‌های بانکی فرسوده کشورهایشان را مختل می‌کنند، یا راه‌حل‌های خلاقانه‌ای برای بهبود زنجیره تامین مواد غذایی و کارآمدتر کردن کشاورزی پیدا می‌کنند. دیگران چندین کسب‌وکار کوچک مقیاس را برای گذران زندگی در اقتصاد غیررسمی ترکیب می‌کنند. با این حال، مشاغل امنی که بسیاری می‌خواهند، از دسترسشان دور است. ادوارد پیس، رئیس موسسه تحقیقات آفریقا در لندن، در کتاب خود «زلزله جوانان» می‌نویسد، از سال ۲۰۰۰، اقتصادها در سراسر آفریقای جنوب صحرا سالانه حدود ۹ میلیون شغل اضافه کرده‌اند. کمتر از یک سوم آن در مشاغل با دستمزد بوده است – که برای حمایت از حدود ۱۲ میلیون جوان آفریقایی که هر سال وارد بازار کار می‌شوند، کافی نیست.

بسیاری از جوانان احساس می‌کنند که مشکلات اقتصادی آنها ناشی از سیستم‌های سیاسی شکست خورده در کشورهایشان است و آنها قدرت کمی برای بهبود اوضاع دارند. هنجارهای فرهنگی که بر احترام به بزرگترها تأکید دارند، به تثبیت یک حکومت سالمندان (gerontocracy) کمک کرده است. اعتراضات سرکوب می‌شوند، توسط نخبگان مصادره می‌شوند یا به سادگی نادیده گرفته می‌شوند. کریستین آدیکا، دانشجوی دکترا و معترض دائمی از غنا می‌گوید: «بهتر است بپذیرم که هرگز نمی‌توانم به راهروهای قدرت دسترسی پیدا کنم… پس بگذار این گند بسوزد.» فعال جامعه مدنی اوگاندایی به این نتیجه رسیده است که انتخابات را به عنوان یک تمرین مهر تأیید برای حزب حاکم بپذیرد. او می‌گوید: «مردم می‌گویند، “”بله ما عصبانی هستیم، اما اگر بیرون برویم، یا خواهیم مرد یا به زندان خواهیم افتاد””.»

چنین سرخوردگی‌هایی ایمان به دموکراسی را از بین برده است. یک نظرسنجی آفروبارومتر که در سال ۲۰۲۳ منتشر شد، نشان داد که ۶۰ درصد از جوانان آفریقایی از نحوه عملکرد دموکراسی راضی نیستند. تنها ۳۷ درصد با یک حزب سیاسی همذات‌پنداری می‌کنند، که سهم کمتری نسبت به نسل والدینشان است. در سال ۲۰۲۴، نظرسنجی جوانان آفریقا، که توسط یک موسسه خیریه آفریقای جنوبی تأمین مالی شد، نشان داد که ۶۰ درصد از جوانان آفریقایی فکر می‌کنند «دموکراسی به سبک غربی» مناسب کشورهایشان نیست. فعال جامعه مدنی اوگاندایی می‌گوید: «خودم را شوکه کردم که فکر کردم شاید ما فقط به یک [پل] کاگامه نیاز داریم»، در اشاره به رئیس جمهور اقتدارگرای رواندا. جوانانی که از زیرساخت‌های در حال فروپاشی خسته شده‌اند، تحت تأثیر کارآمدی ظاهری آقای کاگامه در بهبود چیزهایی مانند دسترسی به برق خانگی قرار گرفته‌اند. برخی حتی بدون هیچ خاطره‌ای از بی‌رحمانه‌ترین رژیم‌های نظامی منطقه، کودتاهای نظامی را تشویق کرده‌اند.

بسیاری از جوانان در جستجوی راه فرار به کلیساها هجوم می‌آورند. برخلاف بسیاری از نقاط اروپا، جوانان آفریقایی به اندازه والدین خود دیندار هستند. تا سال ۲۰۵۰ مسیحیان بیشتری در آفریقای جنوب صحرا نسبت به هر جای دیگری زندگی خواهند کرد. دیوید اولاداپو، یک جوان ۳۰ ساله مذهبی و کارمند فناوری در نیجریه می‌گوید: «ما سیستم‌هایی نداریم که کار کنند، باید به یک قدرت برتر ایمان داشته باشیم.» این دینداری به ارزش‌های محافظه‌کارانه دامن می‌زند. تنها ۳۷ درصد از جوانان آفریقایی فکر می‌کنند که همجنس‌گرایان و افراد ترنس باید حمایت بیشتری داشته باشند. حدود ۶۰ درصد از مسیحیان آفریقا می‌خواهند کتاب مقدس بر قوانین ملی حاکم باشد.

بیشتر رشد مسیحیت توسط پنطیکاستیسم هدایت می‌شود، فرقه پروتستان غالب در حداقل هشت کشور آفریقایی، از جمله نیجریه و زامبیا. حتی در اتیوپی، جایی که مسیحیت ارتدوکس از قرن چهارم حضور داشته است، اکنون یک پنجم جمعیت خود را پنطیکاستی معرفی می‌کنند، به گفته یون ابینک از دانشگاه لیدن در هلند. بخشی از جذابیت این است که پنطیکاستیسم تلاش و کوشش (hustling) را تشویق می‌کند. این فرقه «انجیل رفاه» را ترویج می‌کند که می‌گوید، در واقع، می‌توانید با دعا به موفقیت برسید (کار سخت ضرری ندارد). کلیساهای پنطیکاستی دسترسی به شبکه‌های حمایتی و قدرت سیاسی را ارائه می‌دهند که بیشتر جوانان آفریقایی در بقیه زندگی خود از آن محروم هستند.

با این حال، با وجود تمام دینداری‌شان، تعداد کمی تنها به قدرت دعا برای بهبود وضعیت خود تکیه می‌کنند. کسانی که می‌توانند، به دنبال فرصت‌هایی در خارج از کشور هستند که در خانه از آنها دور مانده‌اند. نیمی از کسانی که در نظرسنجی جوانان آفریقا شرکت کرده‌اند، قصد دارند در پنج سال آینده مهاجرت کنند. طبق نظرسنجی دانشگاه رهبری آفریقا در رواندا، کمتر از نیمی از فارغ‌التحصیلان مدارس می‌خواهند در این قاره بمانند. حدود ۳۷ درصد می‌خواهند به آمریکا بروند. یک چهارم امیدوارند به اروپا برسند. برای خانم دالوپ، خیاط در لاگوس، «هر جایی به جز نیجریه» خوب است.

با چیز کمی برای از دست دادن در خانه و همه چیز برای به دست آوردن در خارج از کشور، برخی برای ترک، ریسک‌های ناامیدکننده‌ای می‌کنند و در نهایت قربانی قاچاقچیان انسان یا کالا می‌شوند. طبق گزارش سازمان ملل، بین سال ۲۰۲۰ و اواسط ۲۰۲۴ حدود ۸۳۰۰ نفر در تلاش برای عبور از صحرا و مدیترانه جان باختند (تعداد واقعی احتمالاً بیشتر است). با این حال، بسیاری از کسانی که موفق به خروج می‌شوند، به موفقیت دست می‌یابند. رستوران‌داران غرب آفریقا در حال کسب ستاره میشلن در لندن هستند. پخش آهنگ‌های افرو بیتس در اسپاتیفای بین سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۲۲ بیش از شش برابر افزایش یافت.

همه اینها برای آینده چه معنایی دارد؟ یک خطر برای دموکراسی در این قاره است. کن اوپالو از دانشگاه جورج تاون در واشنگتن دی‌سی می‌گوید: «شکاف بین وعده دموکراسی و سودهای محقق شده آن طی ۳۰ سال گذشته، مسلماً بزرگترین تهدید برای تحکیم دموکراتیک در کشورهای آفریقایی است.» اگر سرخوردگی‌های جوانان بدون پاسخ باقی بماند، سه دهه پیشرفت دموکراتیک می‌تواند فرو بریزد.

با این حال، یک امکان امیدوارکننده‌تر نیز وجود دارد. اعتراضات جوانان در سال‌های اخیر باعث تغییرات قانونی در کنیا شده و از تعویق مشکوک انتخابات در سنگال جلوگیری کرده است، از جمله دستاوردهای دیگر. بسیج سیاسی هدفمند توسط جوانان ممکن است هنوز دولت‌هایشان را مجبور به مسئولیت‌پذیری بیشتر کند. تقریباً ۴۰ درصد از جوانان آفریقایی می‌گویند که علی‌رغم همه چیز، به آینده خوش‌بین هستند. تصور کنید اگر به جای اینکه علی‌رغم سیاست‌های بد نوآوری کنند، به خاطر سیاست‌های بهتر نوآوری می‌کردند، چه کارهایی می‌توانستند انجام دهند. ■

”