⏳ مدت زمان مطالعه: ۴ دقیقه | ✏️ ناشر/نویسنده: آسوشیتدپرس/فرنوش امیری و مگ کینارد | 📅 تاریخ: June 22, 2025 / ۲ تیر ۱۴۰۴
⚠️ هشدار: بازنشر این مقاله با هدف ارائه دیدگاه‌های متنوع صورت گرفته و به معنای تأیید یا پذیرش مسئولیت دیدگاه‌های مطرح‌شده نیست.
⚖️ توجه مهم: مطالب منتشرشده در این مقاله برگرفته از رسانه‌ها و منابع رسمی غربی/عربی/عبری هستند که ممکن است دارای جهت‌گیری‌های سیاسی، امنیتی یا تبلیغاتی خاصی باشند. انتشار این مطالب از سوی «سورس‌ما» به‌منزلهٔ تأیید محتوای آنها نیست، بلکه صرفاً با هدف آگاهی‌بخشی، شناخت دقیق‌تر از طرف مقابل، و تحلیل راهبردی منتشر می‌شوند. خوانندگان به‌ویژه در ایران، لازم است این محتوا را با درک حساسیت‌های رسانه‌ای و اهداف احتمالی منتشرکنندگان اصلی، مطالعه کنند.
دبی، امارات متحده عربی (آسوشیتدپرس) – این یک حمله بی‌سابقه بود که سال‌ها برای آن برنامه‌ریزی شده بود و با استفاده از تاکتیک‌های گمراه‌کننده در لحظات پایانی، عنصر غافلگیری قدرتمندی را به همراه داشت.
خلبانان آمریکایی اوایل روز یکشنبه بمب‌های ۳۰ هزار پوندی را بر روی دو کارخانه کلیدی غنی‌سازی اورانیوم زیرزمینی در ایران پرتاب کردند. به اعتقاد رهبران نظامی آمریکا، این اقدام ضربه‌ای مهلک به برنامه هسته‌ای ایران وارد آورد؛ برنامه‌ای که اسرائیل آن را تهدیدی حیاتی برای موجودیت خود تلقی کرده و بیش از یک هفته است که آن را هدف حملات خود قرار داده است. ملوانان آمریکایی نیز با شلیک ده‌ها موشک کروز از یک زیردریایی به سوی حداقل یک سایت دیگر، این مأموریت غافلگیرانه را تقویت کردند.
مقامات آمریکایی می‌گویند که طرح عملیات «چکش نیمه‌شب» با «حمله‌ای دقیق» به اجرا درآمد که «برنامه هسته‌ای ایران را ویران ساخت»، هرچند اذعان داشتند که ارزیابی خسارات همچنان ادامه دارد. از سوی دیگر، ایران هرگونه آسیب قابل‌توجهی را رد کرده و جمهوری اسلامی متعهد به انجام اقدامات تلافی‌جویانه شده است.
بمب‌افکن‌های رادارگریز بی-۲ با برخاستن از قلب ایالات متحده، در مجموع ۴۲۰ هزار پوند مواد منفجره را با خود حمل کردند. این عملیات با پشتیبانی ناوگانی از هواپیماهای سوخت‌رسان و جت‌های جنگنده – که برخی از آنها نیز اقدام به شلیک تسلیحات خود کردند – انجام شد. مقامات آمریکایی اعلام کردند که ایران نه تنها رگبار حملات ورودی را شناسایی نکرد، بلکه حتی یک گلوله نیز به سمت جت‌های رادارگریز آمریکایی شلیک ننمود.
طرح فریب و جزئیات پیچیده عملیات
مقامات آمریکایی ساعاتی پس از این حمله، که ۹ روز پس از آغاز حملات اسرائیل و تضعیف رهبری نظامی و پدافند هوایی ایران صورت گرفت، اظهار داشتند که این عملیات بر مجموعه‌ای از تاکتیک‌های فریبنده و استفاده از هواپیماهای طعمه استوار بوده است.
یک طرح فریب ماهرانه
حتی پیش از برخاستن هواپیماها، عناصر گمراه‌کننده وارد عمل شده بودند. پرزیدنت ترامپ، پس از به جریان انداختن بخش‌هایی از طرح حمله، روز پنجشنبه به طور علنی اعلام کرد که ظرف دو هفته آینده در مورد حمله به ایران تصمیم خواهد گرفت. این اعلام، ظاهراً با هدف ایجاد زمان بیشتر برای مذاکرات صورت گرفت، اما در واقع، پوششی برای پنهان کردن حمله قریب‌الوقوع بود.
روز شنبه، گروهی از بمب‌افکن‌های رادارگریز بی-۲ به عنوان طعمه از ایالت میزوری به سمت غرب حرکت کردند. این اقدام، توجه ردیاب‌های آماتور هواپیما، مقامات دولتی و برخی رسانه‌ها را به خود جلب کرد، در حالی که این هواپیماها به سوی یک پایگاه هوایی ایالات متحده در اقیانوس آرام در حرکت بودند. همزمان، هفت بمب‌افکن بی-۲ دیگر، که هر یک دو بمب «سنگرشکن» حمل می‌کردند، به سمت شرق پرواز کردند و ارتباطات رادیویی خود را به حداقل رساندند تا هیچ گونه توجهی را به خود جلب نکنند.
ژنرال نیروی هوایی دن کین، رئیس ستاد مشترک ارتش، در نشست خبری روز یکشنبه گفت که تمامی این اقدامات «بخشی از طرحی برای حفظ غافلگیری تاکتیکی» بوده و تنها «تعداد بسیار محدودی از برنامه‌ریزان و رهبران کلیدی» در واشنگتن و فلوریدا، محل استقرار فرماندهی مرکزی ایالات متحده، از آن اطلاع داشته‌اند.
پس از ۱۸ ساعت پرواز مخفیانه که نیازمند چندین مرحله سوخت‌گیری هوایی بود، بمب‌افکن‌های مسلح بی-۲ اسپیریت، هر یک با دو خدمه، به موقع و بدون شناسایی شدن، به شرق دریای مدیترانه رسیدند و از آنجا مسیر حمله خود را آغاز کردند. پیش از عبور به حریم هوایی ایران، بمب‌افکن‌های بی-۲ توسط جت‌های جنگنده رادارگریز و هواپیماهای شناسایی ایالات متحده اسکورت می‌شدند.
یک تصویر گرافیکی منتشر شده توسط پنتاگون، مسیر پرواز را بر فراز کشورهای لبنان، سوریه و عراق نشان می‌داد. هنوز مشخص نیست که آیا این کشورها پیش از عبور هواپیماهای آمریکایی از حریم هوایی‌شان، مطلع شده بودند یا خیر. اکثر قانون‌گذاران ایالات متحده نیز در بی‌خبری کامل از این عملیات نگه داشته شده بودند و تنها برخی از نمایندگان جمهوری‌خواه اظهار داشتند که کاخ سفید پیش از آغاز حمله، به طور خلاصه به آنها اطلاع داده بود.
پیت هگست، وزیر دفاع، روز یکشنبه به خبرنگاران گفت: «بمب‌افکن‌های بی-۲ ما بدون آنکه جهانیان از آن مطلع شوند، وارد عمل شده، مأموریت خود را انجام داده و بازگشتند.»
حمله‌ای چندجانبه و دقیق
ژنرال کین اعلام کرد، حدود یک ساعت پیش از ورود بمب‌افکن‌های بی-۲ به حریم هوایی ایران، یک زیردریایی آمریکایی مستقر در منطقه، بیش از دو دوجین موشک کروز تام‌هاوک را علیه اهداف کلیدی شلیک کرد. این اهداف شامل سایتی در اصفهان بود که در آن اورانیوم برای فرآیند غنی‌سازی آماده می‌شود.
همزمان با نزدیک شدن بمب‌افکن‌های آمریکایی به اهداف خود، آنها به دقت مراقب جنگنده‌های ایرانی و موشک‌های سطح به هوا بودند، اما با هیچ‌گونه تهدیدی از این دست مواجه نشدند.
در ساعت ۶:۴۰ بعد از ظهر به وقت واشنگتن (۲:۱۰ بامداد به وقت تهران)، نخستین بمب‌افکن بی-۲، دو بمب نفوذگر مهمات عظیم جی‌بی‌یو-۵۷ خود را بر روی کارخانه غنی‌سازی اورانیوم فردو، که در اعماق زمین قرار دارد، پرتاب کرد. این نخستین باری بود که این بمب‌های موسوم به «سنگرشکن» در یک عملیات رزمی واقعی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. هر یک از این بمب‌های ۳۰ هزار پوندی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که پیش از انفجار کلاهک عظیم خود، در عمق زمین نفوذ کنند.
سایت فردو هدف اصلی این بمباران سنگین بود، هرچند چند فروند از این بمب‌های عظیم نیز بر روی سایت غنی‌سازی اورانیوم در نطنز پرتاب شد.
به گفته ژنرال کین، پرتاب بمب‌های ایالات متحده حدود نیم ساعت به طول انجامید و موشک‌های کروز شلیک‌شده از زیردریایی‌ها، آخرین تسلیحات آمریکایی بودند که به اهداف خود، شامل سومین سایت هسته‌ای در اصفهان، اصابت کردند.
هم ایران و هم دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل اعلام کردند که هیچ نشانه فوری از آلودگی رادیواکتیو در اطراف این سایت‌ها مشاهده نشده است.
نگاهی به آمار و ارقام عملیات
این مأموریت شامل موارد زیر بود:
– ۷۵ فروند سلاح هدایت‌شونده دقیق: این تسلیحات شامل ۱۴ بمب «سنگرشکن» جی‌بی‌یو-۵۷ بود که توسط هفت بمب‌افکن رادارگریز بی-۲ اسپیریت حمل و پرتاب شد، و همچنین بیش از دو دوجین موشک کروز تام‌هاوک که از یک زیردریایی آمریکایی شلیک گردید.
– ۱۲۵ فروند هواپیما: شامل بمب‌افکن‌های بی-۲، جت‌های جنگنده و هواپیماهای سوخت‌رسان.
حضور یک خلبان زن
وزیر دفاع هگست روز یکشنبه گفت: «پسران ما در آن بمب‌افکن‌ها هم‌اکنون در مسیر بازگشت به خانه هستند.»
اما یک مقام آمریکایی که نخواست نامش فاش شود زیرا مجاز به صحبت علنی در مورد این مأموریت نبود، اعلام کرد که یک خلبان زن نیز در میان خلبانان بمب‌افکن‌های بی-۲ حضور داشته است.
برگی از تاریخ نظامی
ژنرال کین اظهار داشت که استفاده از بمب‌های سنگرشکن، این مأموریت را در تاریخ نظامی ثبت کرد، همانطور که دیگر عناصر آن نیز بی‌سابقه بودند.
او روز یکشنبه به خبرنگاران گفت: «این بزرگترین عملیات تهاجمی با استفاده از بمب‌افکن بی-۲ در تاریخ ایالات متحده و دومین مأموریت طولانی‌مدت انجام‌شده توسط این نوع بمب‌افکن بود؛ تنها مأموریت‌های انجام‌شده در روزهای پس از حملات ۱۱ سپتامبر از آن فراتر می‌روند.»
___
لولیتا سی. بالدور در ناراگانست، رود آیلند و نیکلاس اینگرام در ناب ناستر، میزوری، در تهیه این گزارش مشارکت داشتند. مگ کینارد این گزارش را از چَپین، کارولینای جنوبی، ارسال کرده است.
فارن پالیسی : «درون طرح جسورانه خلع سلاح لبنان» | ۰۹ مهر ۱۴۰۴
نشریه اکسپرت : “پژواک جنگ گذشته” | ۱۳ مهر ۱۴۰۴
مجله فارن پالیسی : “یک پرسش کلیدی درباره توافق غزه: چرا حالا؟” | ۱۸ مهر ۱۴۰۴
نشریه فارن افرز : «بزرگترین آزمون ارتش ایالات متحده» | ۰۹ مهر ۱۴۰۴